Na folwarku po staremu
"Projekt Dekalog, czyli folwarczne imaginarium" Mikołaja Mikołajczyka z Domu Kultury "Dom Polski" w Zakrzewie na IX Spotkaniach Teatralnych "Bliscy Nieznajomi" w Poznaniu. Pisze Stanisław Godlewski w Gazecie Wyborczej - Poznań.
"Dekalog. Folwarczne imaginarium" to już czwarty spektakl, powstały w wyniku współpracy choreografa i tancerza Mikołaja Mikołajczyka z grupą seniorów z Zakrzewa. Fakt, że wciąż działają twórczo cieszy, ale efekt tej pracy okazuje się być powtórzeniem chwytów z poprzednich spektakli
Wspaniale się stało, że Mikołaj Mikołajczyk współpracuje z seniorami z Zakrzewa. Świetnie, że wspólnie działają, tańczą i śpiewają. Cieszy fakt, że integrują się też z młodzieżą z Zespołu Pieśni i Tańca "Rodlanie". Wyobrażam sobie, że sam proces takiej pracy musi być fantastyczny i cieszę się, że w tym wypadku trwa on tak długo. Od samego początku pracy choreografa i seniorów było widać, że poza walorem integracyjnym i społecznym, istotny jest również aspekt artystyczny danej pracy. I właśnie tutaj (mimo całego szacunku dla wspólnotowego procesu twórczego) mam problem. Bo efekt artystyczny, tym razem, ogromnie rozczarowuje.
Ci, którzy widzieli poprzednie realizacje Mikołajczyka i Zakrzewian, powstałe w ramach projektu "Wielkopolska: Rewolucje", mogą się czuć zawiedzeni. Powtórzone zostaje niemal wszystko. Seniorzy znów wyliczają cechy, za które siebie kochają, tłumaczą, dlaczego warto cieszyć się życiem. Ich taniec zostaje zderzony z tańcem młodzieży z zespołu "Rodlanie", podobnie było w "Projekcie Jezioro Łabędzie". Młody tancerz - wcześniej Paweł Sakowicz, teraz Piotr Mateusz Wach, ma scenę, w której tańczy, aż do utraty sił, musztrowany przez pozostałych aktorów. Muzyka elektroniczna przeplata się z ludowymi piosenkami. Tancerka - niegdyś Iwona Pasińska, teraz Anita Wach, tańczy ekspresyjne solo po całej przestrzeni sceny. W kulminacyjnym momencie, jak w "Nocach i dniach" i jak "Jeziorze", następuje solowy popis Mikołajczyka, którego taniec, polega - znowu - na ekspresyjnych wyrzutach kończyn, dotykaniu dłońmi własnej twarzy, nagłych zwrotach głowy. Podobieństw do poprzednich spektakli jest jeszcze więcej.
Fakt, że artysta wytwarza swój własny język twórczy jest zrozumiały, jednak w tym przypadku widać, że ten język nie ewoluuje. Cała koncepcja jest wtórna wobec poprzednich dokonań Mikołajczyka i seniorów. Jedyne co różni ten spektakl od poprzednich to fakt, że część muzyki jest grana na żywo, a na środku sceny stoi duża, kolorowa palma jako nawiązanie do warszawskiej palmy Joanny Rajkowskiej, urozmaicająca "folwarczne imaginarium".
Kwestia tytułu, który staje się ramą koncepcyjną przedstawienia również zastanawia. Dekalog zostaje przywołany raptem kilkakrotnie i właściwie bez żadnych konsekwencji - ot, zbiór podstawowych nakazów i zakazów, które organizują życie i w które się wierzy lub nie. Bardziej znaczące staje się imaginarium, czyli fantazyjny świat, w którym rządki raczej logika snu i bardzo odległych powiązań niż feudalny, folwarczny porządek.
Problemem tego spektaklu nie jest tylko powtarzalność rozwiązań z poprzednich projektów, lecz także poruszenie (bardzo powierzchniowe) sporej ilości problemów, przez co osłabia się siłę każdego z nich. Pojawia się zatem wątek nacjonalizmu, erotyzmu, seksizmu, homofobii, duchowości, ekonomii i ekologii. W efekcie mamy na scenie przysłowiowe "wszystko i nic" nierzadko podane w formie kuriozalnych i demagogicznych pytań ("Po co ratować zagrożone gatunki żab skoro umierają głodujące dzieci?" - takie pytanie zostaje zadane w nagranym monologu, wyświetlonym na początku spektaklu). Wydaje się, że Mikołajczyk stworzył już uniwersalny model formy spektaklu, która może unieść każdy temat. Czyli póki co, na folwarku po staremu. Mam nadzieję, że niedługo to się zmieni.
