Wrocław. Kiedy przyjdą "Oni"?
Zanim doszło do premiery, Oskar Sadowski dwukrotnie wyreżyserował w Teatrze Polskim czytanie "Onych" Witkacego. Za drugim razem "Wyborcza" napisała: "Trzeba grać >>Onych<<, zanim ich zakażą". I jest efekt - czytanie zamieniło się w spektakl.
Tak jak czytanie, premierę promuje plakat projektu Natalii Kabanow. W ramie z róż stoi hrabina Spika Tremendosa (Anna Ilczuk) z ręką opartą na skroni i z orłem wyhaftowanym na krwistoczerwonym sercu - na łonie. Kolekcjonerzy, którzy już ostrzą zęby, powinni od razu rozglądać się za parą dla Spiki - kochankiem aktorki, Kalikstem Bałandaszkiem (Adam Szczyszczaj), który w różanym wieńcu i wzorzystym, kolorowym rozsuniętym szlafroku ściska palcami sutek.
Bohaterowie "Onych" to para przedstawicieli artystycznej bohemy - hrabina Spika jest aktorką, jej kochanek kolekcjonerem sztuki. Próbują uciec przed metafizyczną nudą w perwersyjne rozkosze, od przynoszących wizje grzybków po wyrafinowany seks.
Ich życie zgniatają reformy nowego rządu, wyznawców wiary w Absolutny Automatyzm, wrogów indywidualizmu. Są obywatelami gorszego sortu, kolekcja trafia na stos, sztuka staje się zbędna. To dzięki tajemniczym "onym" duża część tekstu brzmi jak polityczna aluzja, a czytanie w Polskim było przerywane oklaskami. "Trzeba zniszczyć kubizm w zarodku i wszystkie w ogóle możliwości artystycznej perwersji, a więc kulfo- i neokulfonizm, autopępkofagizm i pseudoinfantylizm... Zostaną tylko rzeczy podnoszące ducha społecznej dyscypliny i te, które mogą posłużyć do zużytkowania narodowych wartości jako miazgi, jako nawozu" - mówi Tefuan z nowego rządu, i trudno tego nie odnieść choćby do decyzji zdjęcia z anteny "Pegaza" i słów prezesa TVP o tym.
Dramat napisany przez Witkacego w 1920 roku swojej prapremiery doczekał się właśnie we Wrocławiu, na scenie Teatru Polskiego, w 1984 roku. Wtedy również musiał brzmieć jak metafora ówczesnej rzeczywistości. Dziś kropkę nad "i" stawia projekcja na koniec spektaklu - podczas czytań oglądaliśmy zapis nacjonalistycznej manifestacji w Rynku, której uczestnik spalił kukłę Żyda. Czy ten sam film będzie towarzyszył premierze? To niespodzianka.
"ONI"
Reżyseria Oskar Sadowski, dramaturgia Małgorzata Maciejewska, scenografia Karolina Pająk, kostiumy Paula Grochowska, muzyka Maciej Kuśnierz.
Występują: Anna Ilczuk, Adam Szczyszczaj, Halina Rasiakówna, Andrzej Szeremeta, Dariusz Maj i Aldona Struzik.
Premiera 6 maja na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego, ul. Świdnicka 28. Kolejne spektakle 7, 8, 10 maja; bilety 15-40 zł.
