Artykuły

21 stycznia 1988 roku w Paryżu w obecności sekreta­rza generalnego ONZ Javiera Pereza de Cuellara proklamo­wana została Światowa De­kada Rozwoju Kulturalnego. Był to efekt rezolucji przyję­tej ponad rok wcześniej przez Zgromadzenie Ogólne NZ. Ale korzeni tej inicjatywy trzeba szukać znacznie wcześniej - w końcu lat 60. W wielu kra­jach świata, zwłaszcza w Eu­ropie Zachodniej i Ameryce znacznie poprawiły się wa­runki codziennej egzystencji, rosła produkcja materialna. Jednocześnie w skali świato­wej zaobserwowano zjawiska negatywne, takie jak pogłębia­nie się dysproporcji między krajami uprzemysłowionymi a rozwijającymi się. Towarzy­szyły tamu poważne zagroże­nia sfery kultury - zanik wielu słabszych kultur stan­daryzacja i uniformizacja ży­cia kulturalnego. W krajach bloku wschodniego panował przeniesiony ze Związku Ra­dzieckiego model sieci placó­wek tzw. upowszechniania kultury, nie mówiąc o admi­nistracyjnym sterowaniu twór­czością. Te zjawiska negatyw­ne, inne na Wschodzie, inne na Zachodzie, jeszcze inne w Trzecim Świecie pogłębiały się.

UNESCO - wyspecjalizo­wana agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Kultury i Oświaty podjęła się misji koordynowania i inspirowania działań zmierza­jących do sformułowania no­wej polityki kulturalnej. Punktem wyjścia była I konferencja międzyrządowa w 1970 roku w Wenecji na te­mat instytucjonalnych, admi­nistracyjnych i finansowych aspektów polityki kulturalnej. Upływający czas i zachodzące w świecie przemiany zmusza­ły też do weryfikacji trady­cyjnego podejścia do kultury. Nastąpiło to 12 lat po Wene­cji, w czacie drugiej świato­wej konferencji na temat polityki kulturalnej w Mek­syku, nazwanej Mondiacult II. Nie kwestionując znacze­nia twórczości przejawiającej się w działalności intelekt i artystycznej uczestnicy tej konferencji zgodnie uznali za niezbędne poszerzenia pojęcia kultury o ogólne za­chowania człowieka, widzenie siebie, społeczeństwa, w którym żyje i świata zewnętrznego. Tak rozumiana kultura wyraża się poprzez sposób życia, zachowania, sys­temy wartości, a także wierze­nia. W praktyce oznaczało to połączenie programów rozwo­ju społeczno-gospodarczego z rozwojem kulturalnym i ochroną środowiska naturalnego. Takie też są implikacje Światowej Dekady Rozwoju Kultu­ralnego, która ma zakończyć się na progu trzeciego tysiąc­lecia

Program dekady opiera się na czterech podstawowych ce­lach: uwzględnienie wymiaru kulturalnego w rozwoju państw, utwierdzanie i wzbo­gacanie tożsamości kultural­nych, rozszerzenie udziału spo­łeczeństw w życiu kultural­nym i rozwijanie międzynaro­dowej współpracy kulturalnej.

Polski Komitet ds. Świato­wej Dekady Rozwoju Kultu­ralnego powołano przed 1,5 roku. Na jego czele stoi prof. Bogdan Suchodolski, a funkcję wiceprzewodniczącego w ko­mitecie międzyrządowym po­wołanym przez UNESCO peł­ni wiceminister Krystyna Marszałek-Młyńczyk. Powołane zo­stały cztery zespoły proble­mowe odpowiadające w zasa­dzie czterem głównym celom dekady. Polska zgłosiła i re­alizuje kilka inicjatyw w ra­mach dekady. I tak bardzo są już zaawansowane prace nad zorganizowaniem w Krakowie międzynarodowego ośrodka kształcącego konserwatorów zabytków. Jak wiadomo ma­my czym się w tej dziedzinie pochwalić. Również na bazie łódzkiej Wyższej Szkoły Fil­mowej, Teatralnej i Telewizyj­nej powstanie podobny ośro­dek przygotowujący twórców filmu różnych nacji. Trzeci ośrodek, a właściwie centrum kultury esperanto miałby po­wstać w Białymstoku - miej­scu urodzin twórcy tego uni­wersalnego języka Ludwika Zamenhoffa. Przewiduje się również cykl sesji i badań z różnych dziedzin, m. in. na te­mat ochrony dziedzictwa kul­turowego dyskutować mają w przyszłym roku w Krakowie sygnatariusze KBWE, podjęty również zostanie problem związków między kulturą a edukacją, cywilizacją, ekolo­gią. Planuje się kompleksowe badania i opracowania na te­mat roli bursztynu w historii i cywilizacji Europy.

Aktywni będziemy w jeszcze jednej dziedzinie, w której Polska ma szczególne osiągnię­cia. Jesienią tego roku ma być zorganizowany konkurs na plakat związany właśnie ze Światową Dekadą Rozwoju Kulturalnego.

Dla uczczenia pierwszej rocznicy oficjalnego ustano­wienia Światowej Dekady Rozwoju Kulturalnego, w Teatrze Wielkim w War­szawie 21 bm. odbędzie się galowe, specjalne przed­stawienia "Zygfryda" z tetralogii Ryszarda Wagnera w międzynarodowej obsadzie. Otwarte pozostaje pytanie na ile przybliży ono nas do realiza­cji celów jakie stawia sobie de­kada.