Artykuły

Fantastyczny wieczór szykuje Opera i Filharmonia Podlaska. W sobotę (30.01) - kolejny pokaz z cyklu transmisji na żywo prosto z Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Zobaczymy legendarną operę Pucciniego - "Turandot, przygotowaną dla MET przez słynnego reżysera włoskiego Franco Zeffirellego, który zaprojektował także baśniową scenografię, nadal zachwycającą widownię.

Już pierwsza transmisja z MET - "Poławiaczy pereł" - pokazała, że dołączenie białostockiej opery do tego programu (w tym samym czasie, na żywo widzowie na całym świecie oglądają operę wprost z nowojorskiej sali) to świetny pomysł - białostoczanie chcą oglądać tego typu prezentacje. Sobotni "Turandot" to prawdziwa gratka dla melomanów - inscenizację przygotowaną dla Met przez FRANCA ZEFFIRELLEGO w 1987 roku już dawno okrzyknięto wizytówką nowojorskiej sceny. Olśniewający scenograficznie spektakl, w ramach cyklu THE MET: LIVE IN HD, obejrzą widzowie na całym świecie po raz drugi, ale w nowej obsadzie.

Tytułową księżniczką Turandot będzie Nina Stemme, popisową tenorową partię Kalafa wykona Marco Berti, zakochaną w nim niewolnicą Liu będzie Anita Hartig. Basową partię Timura wykona Alexanbder Tsymbalyuk. Dyryguje - Paolo Carignani.

Początek pokazu w sobotę - godz. 18.55 w sali kameralnej OiFP. Przedstawienie trwa około 3 godzin i 35 minut (w tym 2 przerwy) - w języku oryginału (włoskim) z polskimi napisami.

Libretto opery Pucciniego zostało oparte na sztuce "Turandot" Carla Gozziego, którą Fryderyk Schiller opracował w duchu romantyzmu. Piękna i okrutna księżniczka chińska ma wielu adoratorów, a każdemu z kandydatów do swojej ręki zadaje trzy zagadki; kto nie odpowie - ten da głowę pod topór. Głowy spadają. Ale i ją samą czeka zagadka.

- Partytura Pucciniego obfituje w wielkie przeboje muzyki operowej; każdy zna choćby słynną arię Kalafa "Nessun dorma". Jednak największe wymagania stawia wykonawczyni roli tytułowej: na premierze śpiewała ją Rosa Raisa, urodzona jako Róża Burchstein w Białymstoku, która ponoć straciła po tym występie głos. Nie grozi to Ninie Stemme, wykonującej z powodzeniem wielkie partie dramatyczne na największych scenach świata - zaprasza Joanna Dolecka z OiFP.

***

Najbliższe pokazy w Operze i Filharmonii Podlaskiej w ramach MET:

30.01.2016 Puccini TURANDOT - nowa obsada

05.03.2016 Puccini MANON LESCAUT - premiera sezonu

02.04.2016 Puccini MADAME BUTTERFLY - nowa obsada

16.04.2016 Donizetti ROBERT DEVEREUX - premiera sezonu

30.04.2016 Strauss ELEKTRA - premiera sezonu

Treść opery

(opis wg organizatorów)

AKT PIERWSZY

Przed Pałacem Cesarskim w Pekinie

Mandaryn czyta obwieszczenie: każdy książę, który pragnie poślubić księżniczkę Turandot, musi odpowiedzieć na jej trzy zagadki. Jeśli mu się nie uda, zostanie ścięty. Najnowszy konkurent, książę Persji, zostanie stracony o wschodzie księżyca. Wśród zgromadzonego tłumu jest niewolnica Liu, opiekująca się starcem, i młody Kalaf, który w starym człowieku rozpoznaje swego zaginionego ojca. To Timur, pokonany król Tartarów. Po klęsce tylko Liu pozostała mu wierna, a gdy Kalaf pyta ją dlaczego, Liu odpowiada, że kiedyś Kalaf raz uśmiechnął się do niej. Tłum jest żądny krwi, ale wschód księżyca wita nagłym, pełnym przerażenia milczeniem. Książę Persji jest prowadzony na stracenie. Tłum wywołuje z pałacu księżniczkę Turandot i prosi ją o ułaskawienie skazańca. Księżniczka rozkazuje przeprowadzić egzekucję. Ku przerażeniu Liu i Timura Kalaf, olśniony niedosiężnym pięknem księżniczki, postanawia ją zdobyć. Trzech ministrów cesarza: Ping, Pang i Pong, starają się zniechęcić młodzieńca, ale on jest niewzruszony. Pociesza płaczącą Liu i uderza w gong, oznajmiając tym samym, że przybył nowy konkurent do ręki Turandot.

(przerwa)

AKT DRUGI

Pałac Cesarski, apartamenty Pinga, Panga i Ponga

Ping, Pang i Pong w zaciszu swych komnat lamentują nad upadkiem kraju pod krwawym panowaniem Turandot. Ministrowie mają nadzieję, że miłość wreszcie znajdzie drogę do serca księżniczki i ją odmieni. Marzą o spokojnym życiu z dala od dworu. Wrzawa na zewnątrz zmusza ich do powrotu do rzeczywistości.

Pałac Cesarski, przed tronem cesarza

Kalaf staje przed władcą Chin. Ten stara się namówić go, aby zrezygnował z próby odgadnięcia trzech zagadek, ale Kalaf jest nieugięty. Pojawia się księżniczka Turandot. Opowiada historię swej prababki, księżniczki Lo-u-Ling, która została porwana i zabita przez obcego księcia podczas podboju. Chcąc pomścić los przodkini, Turandot postanowiła, że żaden mężczyzna nigdy jej nie zdobędzie. Księżniczka zadaje pierwszą zagadkę: "Co rodzi się każdej nocy i umiera każdego poranka?". "Nadzieja" - poprawnie odpowiada Kalaf. Druga zagadka brzmi: "Co błyska czerwono i ciepłe jest jak płomień, ale nie jest płomieniem?". "Krew" - Kalaf zgaduje po raz drugi. Wstrząśnięta Turandot zadaje trzecią zagadkę: "Co jest jak lód, ale pali jak ogień?". Kalaf tryumfalnie odpowiada: "To Turandot!". Tłum wybucha radością, a księżniczka na próżno błaga ojca, aby nie oddawał jej obcemu. Mając nadzieję zdobyć jej miłość, Kalaf proponuje Turandot własną zagadkę: jeśli księżniczka do rana pozna jego imię, on dobrowolnie pójdzie na śmierć.

(przerwa)

AKT TRZECI

Cesarskie ogrody

W nocy, przebywając w ogrodach cesarskich, Kalaf słyszy obwieszczenie herodów: "Pod karą śmierci nikt w Pekinie nie ma prawa spać, dopóki Turandot nie pozna imienia cudzoziemca". Kalaf jest pewny swojego zwycięstwa, ale Ping, Pang i Pong próbują go przekupić, aby po kryjomu opuścił miasto. Honor nie pozwala Kalafowi na to. Straże na rozkaz księżniczki chwytają Liu i Timura, bo można przypuszczać, że to właśnie oni znają tożsamość cudzoziemca. Gdy nadchodzi księżniczka i każe przesłuchać Timura, Liu mówi, że tylko ona zna imię cudzoziemca, ale nie wyzna go nawet pod groźbą śmierci. Dziewczyna jest poddana torturom, ale milczy. Będąc pod wrażeniem jej odwagi, Turandot pyta Liu, jaka jest tego tajemnica. "To miłość" - odpowiada Liu. Kiedy żołnierze wznawiają tortury, Liu chwyta sztylet i zabija się. Procesja żałobna i zrozpaczony Timur wynoszą ciało Liu. Turandot pozostaje sama, oczekując na spotkanie z Kalafem. Mężczyzna całuje ją. Księżniczka po raz pierwszy czuje coś w sercu i zaczyna płakać. Kalaf, pewien wygranej, wyjawia jej swoje imię, oddając swoje życie w ręce księżniczki.

Pałac Cesarski, przed tronem cesarza

Turandot prowadzi Kalafa przed tron cesarza. Mówi, że poznała imię cudzoziemca: brzmi ono Miłość. Cały Pekin radośnie oddaje hołd młodej parze i cesarzowi.

Geneza opery

Jak w książce "Tysiąc i jedna opera" pisał Piotr Kamiński:

"W czerwcu 1923 [Puccini] przypuścił szturm na akt III, zza którego nosa nie wystawił aż po listopad. Scena śmierci Liu powstała, zanim jeszcze libreciści ukończyli tekst. Wówczas to właśnie, gdy instrumentował akt II, czekając na tekst finałowego duetu, dały znać o sobie pierwsze objawy choroby, która zabierze go przed końcem roku następnego: dotkliwe bóle gardła, odporne na wszelkie terapie. Z początku października 1924, po wielce zachęcającej rozmowie z Toscaninim, otrzymał wreszcie utęskniony duet oraz... fatalną diagnozę: rak gardła w stadium nie nadającym się do operacji. 4 XI wyjechał do Brukseli na naświetlanie, zabierając ze sobą szkice duetu. 29 XI zamknął oczy na zawsze.

Nikomu z zainteresowanych nawet w głowie nie postało, by zarzucić "Turandot". Wydawnictwo Ricordi zwróciło się do Toscaniniego z prośbą o wybór kompozytora godnego dokończyć dzieła. Pierwszego na liście, Riccarda Zandonai, odrzucił Tonio, syn Pucciniego. Wybór padł wówczas na młodego Franca Alfano, co Toscanini zaaprobował. Asystent dyrygenta, Antonio Votto, zapewniał jednak po latach, że na widok rezultatu maestro wpadł w szał ( ) W dzień prapremiery Toscanini odłożył batutę po śmierci Liu, odwrócił się do publiczności i oświadczył: "W tym miejscu Giacomo Puccini przerwał pracę. Śmierć okazała się tym razem silniejsza od sztuki".

Niezwykła MET

Jak o cyklu "The Metropolitan Opera: Live in HD" czytamy w materiałach prasowych:

Pomysłodawcą cyklu jest obecny dyrektor generalny The Metropolitan Opera - Peter Gelb, od lat związany z branżą telewizyjną. 30 grudnia 2006 roku po raz pierwszy w historii popłynął w eter operowy obraz i dźwięk w formacie HD pokazano "Zaczarowany flet" Mozarta. Spektakl obejrzało wtedy 30.000 widzów zgromadzonych w 150 salach na terenie USA. Sukces kasowy i frekwencyjny sprawił, że do projektu natychmiast przyłączyły się ośrodki z całego świata.

Cyfrowy sygnał o wysokiej rozdzielczości dociera do adresata za pomocą satelity okołoziemskiego zaledwie z kilkusekundowym opóźnieniem. W Europie - mimo sześciogodzinnej różnicy czasu - przedstawienia można oglądać na żywo wieczorem, a to dlatego, że Met, jak nazywają swój teatr nowojorczycy, gra w soboty dwa spektakle: pierwszy wczesnym popołudniem, a drugi wieczorem. Transmitowany jest ten popołudniowy. Przed każdą transmisją odbywają się w trakcie wcześniejszych przedstawień dodatkowe próby kamerowe, aby podczas przekazu na żywo obraz z kilkunastu kamer był idealnie zsynchronizowany z wydarzeniami na scenie.

Na cykl "The Met: Live in HD" sprzedano do tej pory ponad 17 milionów biletów. Transmisje nowojorskich spektakli oglądają widzowie 70 krajów świata zgromadzeni w ponad dwóch tysiącach sal kinowych, filharmonicznych i teatralnych. Do dziś zaprezentowano w ramach tego cyklu 87 przedstawień - od klasyki po dzieła współczesne. Najpopularniejsze tytuły pokazywane są ponownie, jednak za każdym razem w innej obsadzie.

Polacy w Met

Nasi najlepsi wokaliści - obecnie Mariusz Kwiecień, Piotr Beczała, Aleksandra Kurzak i Andrzej Dobber, a wcześniej Teresa Żylis-Gara, Małgorzata Walewska, Wiesław Ochman, Adam Didur, bracia Reszke czy wreszcie wyjątkowo ubóstwiana przez Amerykanów Marcelina Sembrich-Kochańska - występowali i wciąż występują na deskach tego teatru.