Artykuły

Na początku listopada przyjedzie do Polski niezwykły artysta - Yoshito Ohno, 77-letni tancerz, spadkobierca filozofii i metody twórców butoh. Tancerz wystąpi w Warszawie, Krakowie i Poznaniu.

5 listopada, w Teatrze Studio zostanie zaprezentowany solowy spektakl butoh "Kwiat i Ptak. List do mego przyszłego ja". To wyjątkowa okazja by ujrzeć na scenie 77-letniego Yoshito Ohno, spadkobiercę filozofii i metody obu twórców tego tańca. Po Warszawie, artysta wystąpi 12 listopada w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, w Krakowie i 14 listopada w poznańskim Studio Słodownia/Art Stations Foundation.

Do tej pory, nazwisko Ohno, kojarzyło się ze zmarłym w wieku 103 lat ojcem artysty - Kazuo Ohno, który w powojennej Japonii pod koniec lat 50. wypracował - wraz z Tatsumim Hijikatą - ten niezwykły rodzaj ruchu scenicznego. Taniec wychodzący poza wszelkie tańce - (za Kazuo Ohno z książki "Świat butoh Kazuo Ohno") wyrosły na bazie niemieckiego ekspresjonizmu i początkowo forma buntu przeciw bezmyślnemu uleganiu wpływom kultury anglo-amerykańskiej oraz wzrastającemu konsumpcjonizmowi, pomału odkrywany był jako kontestacja przeciw wszelkim ogólnie przyjętym normom, także strukturom teatru i tańca. Jako powrót do źródła łączącego jednostkę z otaczającą ją rzeczywistością.

Yoshito Ohno wraca do Polski po 21 latach, 6 lat po śmierci swego ojca, z którym brał udział w spektaklu "Nenufary" podczas I edycji Międzynarodowych Spotkań Sztuki Akcji Rozdroże. Tym razem przyjeżdża z własnym przedstawieniem.

O czym będzie spektakl? Najprostsza odpowiedź: "o życiu"; każdy odnajdzie w nim własną historię. Ciało Yoshito Ohno pełne jest doświadczeń, które nawet przy najdrobniejszych poruszeniach wybrzmiewają szczególnie dobitnie. Jak w lustrze odbija się w nim nasza egzystencja - spuścizna poprzednich istnień, wobec których odczuwamy wdzięczność i z którymi toczymy codzienne zmagania. Umiejętność transformacji ciała tak by oddać delikatność kwiatu czy raptowność ptaka i poruszyć drzemiące w nas emocje - melancholię, radość, strach - jest efektem wieloletnich poszukiwań artysty. Indywidualny los nabiera uniwersalnego wymiaru.

Na krótko przed tym gdy przestałem występować w 1969 roku, przy okazji mego spektaklu solo, Hijikata tak napisał w programie: "Taniec Yoshito jest tańcem ptaka i kwiatu". Postrzegał go zatem wyłącznie jako połączenie tych dwóch różnych jakości. Obecnie jednak gdy się nad tym zastanawiam, myślę, że mój taniec w równym stopniu obejmuje moje wewnętrzne i zewnętrzne światy; wszystko w nim jest - Yoshito Ono (z książki "Butoh. A Way of Life")

Spektakl składa się z kilku scen-obrazów, którym towarzyszy współtworząca nastrój muzyka; prezentowane jest też video autorstwa znakomitego japońskiego fotografa - Eikoh Hosoe. Na scenie, w jednym ciele, obserwujemy nie tylko efekt wieloletniej pracy organicznej czy doszukujemy się wpływów twórców butoh. Specyficzna estetyka, brak linearnej opowieści, minimalistyczny i niezwykły w swej wymowie ruch Yoshito Ohno sprawia, że przedstawienie może stać się czystym, głębokim przeżyciem emocjonalnym.

Spektakl, podobnie jak towarzysząca mu wystawa w Galerii Studio oraz warsztaty butoh, został objęty honorowym patronatem Ambasady Japonii w Polsce i są częścią projektu "Japońscy mistrzowie butoh - prezentacje" prowadzonego przez fundację Pompka.

Butoh jest w sferze zainteresowań fundacji od lat - zapraszamy artystów, organizujemy warsztaty. Gdy dzięki wsparciu Instytutu Muzyki i Tańca oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego udało nam się wydać książkę "Świat butoh Kazuo Ohno", uznałam, że muszę zaprosić do Polski Yoshito Ohno by mógł podzielić się z nami swym doświadczeniem i sztuką. Poza Warszawą, odwiedzimy jeszcze Kraków i Poznań, gdzie ugoszczą artystę Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha oraz Art Stations Foundation. Zależy mi bardzo na prezentacji butoh źródłowego - mówi Anita Zdrojewska, prezeska fundacji.

***

Yoshito Ohno

Urodził się w Jokohamie w 1938 roku i jest jedyną osobą, w której ciele tak dosłownie i bezpośrednio skupia się historia światowego butoh - sztuki przekraczającej granice i nie podlegającej żadnym klasyfikacjom. Syn Kazuo Ohno (1906-2010), z którego ducha czerpał na co dzień i z którym rozpoczął naukę tańca w wieku 13. lat a jednocześnie - od momentu wystąpienia w spektaklu "Zakazane kolory" Tatsumiego Hijikaty (1928-1986) jego pilny uczeń, jest spadkobiercą dwóch wielkich artystów o całkowicie odmiennych perspektywach twórczych. Japończyk - chrześcijanin, Kazuo Ohno mawiał "w tańcu prowadzi duch" i jego butoh nazywane było świetlistym podczas gdy u Japończyka - ateisty Hijikaty ruch zaczynał się od formy a jego butoh zwano mrocznym i ciemnym. Yoshito Ohno nie tylko aktywnie uczestniczył w eksperymentach awangardy artystycznej powojennego Tokio ale wielokrotnie przysłuchiwał się dyskusjom mistrzów.

Chronologicznie, Yoshito Ohno po raz pierwszy towarzyszył ojcu w scenicznej adaptacji powieści Ernesta Hemingwaya "Stary człowiek i morze" w 1959 roku. W tym samym roku, zatańczył rolę młodego chłopca w kontrowersyjnej adaptacji "Zakazanych kolorów" Mishimy Yukio. W latach 60-tych grał znaczące role w performensach i happeningach Tatsumiego Hijikaty. Z występów wycofał się w 1968; powrócił na scenę w 1985 roku towarzysząc ojcu w spektaklu "Morze Martwe". Od tej pory reżyserował wszystkie spektakle ojca, m.in. "Nenufary" (1987) i "Kwiat, ptaki, wiatr, księżyc" (1990). W połowie lat 90-tych, rozpoczął karierę solową tańcząc m.in. Ostatni portret Doriana Gray'a zainspirowany nowelą Oskara Wilde'a. Ostatnio współpracował m.in. z tancerzami Teatru Tańca Wuppertal Julią Anną Stanzak i Eddom Martinezem w spektaklu "Obiecujący poranek" ("The promissing morning", 2010), Antony and the Johnsons ("Antony and the Ohnos", 2013) i opracował spektakl "Kwiat i Ptak", który prezentuje w różnych krajach świata. Jest autorem książek "Strawa Duchowa" ("Kazuo Ohno: Food for the Soul", Film Art Sha, 1999;) będącej częścią przetłumaczonej w 2014 roku na język polski książki "Świat butoh Kazuo Ohno" oraz "Butoh: sposób życia" ("Butoh: A Way of Life", Canta Co.Ltd, 2015).

Jednocześnie z działalnością artystyczną, zajmuje się edukacją prowadząc regularne zajęcia oraz warsztaty butoh w Japonii (w Kazuo Ohno Dance Studio) i innych krajach ś