Artykuły

Osnuta na prawdziwych wyda­rzeniach tragedia może ucho­dzić za prawzór późniejszej "Nie­spodzianki" Rostworowskiego. Granicząc bowiem ze scenicz­nym reportażem niepostrzeże­nie wchodzi na wyżyny tragedii antycznej, splecionej ze starotestamentowym pojmowaniem sprawiedliwości. Mściwy bóg do­maga się ofiary a umierają najniewinniejsi.

Paweł Łysak odnalazł współczesny klucz do tej symboliczno-naturalistycznej tragedii. Uciekł od drobiazgo­wo zaplanowanej przez Wyspiańskie­go przestrzeni i kolorytu lokalnego w rzeczywistość symboliczną, bliższą naszym dniom. Określa to nie tylko ko­stium, ale także drapieżna, agresywna muzyka Marcina Błażewicza, nadają­ca gorączkowy rytm temu przedsta­wieniu. Rzecz dzieje się nie tyle w karczmie, jak u Wyspiańskiego, ale w szlachtuzie, i nie tyle we dworze bę­dącym w posiadaniu żydowskiego li­chwiarza, ile w siedzibie podejrzane­go, mafijnego biznesmena. To jedynie sugestie, nic natrętnego. Natrętne co najwyżej są obrazy przetaczanych nerwowo beczek przy ogłuszającej muzyce pod dyktando energicznego szefa (ekonoma?, wartownika?), ha­łas otwieranych gwałtownie i zatrza­skiwanych drzwi.

Banalna zbrodnia, będąca następstwem uwiedzenia, sięga szczytów tragizmu w tym spektaklu za sprawą przede wszystkim Andrzeja Żarneckiego, który w roli Samuela dał portret twardego, zaborczego finansisty, a po­tem zdruzgotanego ojca, opiewające­go śmierć swego niewinnego dziecka. A także dzięki sugestywnej grze Rafa­ła Mohra, który ukazał emocje auty­stycznego chłopca, niezdolnego zaak­ceptować niegodziwości. Nie wszyscy dostroili się do tego tonu, nie skorzy­stał też reżyser z możliwości bardziej komediowego potraktowania przed­stawicieli aparatu ścigania, nie w peł­ni czytelne było zawiązanie akcji, ale i tak powstał spektakl poruszający.

To nie jest miłe przedstawie­nie na sobotni wieczór. Niektórzy nawet nie wytrzymują i wycho­dzą. Wyspiański zabrzmiał dra­pieżnie, jak rzadko kiedy.