Artykuły

Starotestamentowe bohaterki spojrzą z wystawy, Ola Bilińska zaśpiewa kołysanki w jidysz, przyjedzie znany kantor z Łotwy, a z Izraela - rockowa torpeda. Będzie gra miejska śladami białostockich Żydów, a nad tymi, którzy zasłynęli jako uczeni - pochylą się akademicy. W Białymstoku już wkrótce (13-16.06) - Festiwal Kultury Żydowskiej "Zachor".

Festiwal od ośmiu lat stara się pielęgnować spuściznę białostockich Żydów, sprowadza do Białegostoku wykonawców muzyki żydowskiej w różnych wymiarach, proponuje rozmaite warsztaty i spotkania. Tak będzie i tym razem - w ciągu czterech dni za darmo można uczestniczyć w koncertach poważniejszych i lżejszych, naukowej sesji, warsztatach, pokazach.

Kołysanki i groove

Koncerty odbywać się będą w salach kameralnych, ale i w plenerze - na scenie ustawionej na Rynku. Tam właśnie wystąpi m.in. Ola Bilińska z projektem "Berjozkele". Obdarzona aksamitnym i pięknym głosem wokalistka śpiewa w języku jidysz przedwojenne kołysanki i pieśni "wieczorne", nastrojem i tematyką związane z nocą, ciszą, snem. Bilińska sięgnęła do tekstów zarówno popularnych na początku XX wieku w Polsce Wschodniej, ale też i anonimowych. Ten koncert to prawdziwy cymes muzyczny - płyta "Berjozkele" w plebiscycie dziennikarzy folkowych, organizowanym przez portale Folk24.pl oraz etno.serpent.pl - została wybrana Płytą Roku 2014. Znalazła się też w pierwszej 10-ce konkursu na Folkowy Fonogram Roku 2014 organizowanym przez Polskie Radio. Co ważne, na jej sukces złożyła się praca takich artystów jak Mikołaj Trzaska i Rafael Rogiński oraz dwóch muzyków związanych z Sejnami i Ośrodkiem Pogranicze, jak Michał Moniuszko oraz Kacper Szroeder. I to właśnie ci dwaj ostatni twórcy towarzyszyć będą Bilińskiej podczas koncertu w Białymstoku, grając na kontrabasie (Moniuszko) oraz na trąbce, flugelhornie i cymbałach białoruskich (Szroeder).

Ale nim Bilińska ukołysze słuchaczy, przed nią na rynku zagra energetycznie izraelski zespół Electric Desert, który w rockowo-groove'owych klimatach łączy rytmy bałkańskie, klezmerskie, a nawet północno-afrykańskie. Na tej samej scenie wystąpi też polski zespół Anashim, który wykona koncert pieśni żydowskich pt. "Sekretny ogród" z aktorką Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, Martą Gzowską-Sawicką, na czele.

To jednak nie koniec muzycznych atrakcji (utrzymanych jednocześnie w duchu ekumenicznym) - organizatorzy przewidzieli też koncert organowy w białostockiej farze, gdzie wystąpią artysta holenderski - Mateo Imbruno oraz polski - Marek Kulikowski. Z kolei w auli Pałacu Branickich w koncercie "Mojshele, majn frajnd" usłyszymy przejmujące pieśni w wykonaniu kantora z Łotwy - Zeewa Shulmana, obdarzonego mocnym barytonem. W ramach festiwalu śpiewać też będą chóry szkolne oraz Chór Politechniki Białostockiej, a także Beata Czermecka - związana z krakowską Piwnicą pod Baranami

Historia pewnego powrotu

Tradycyjnie w programie są też spotkania przypominające postaci białostockich Żydów - w tym roku panel dyskusyjny poświęcony będzie Pinchasowi Adlerowi, prezesowi Związku Weteranów Wojsk Polskich w Izraelu. Na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku z kolei odbędzie się konferencja "Żydzi Wschodniej Polski. Uczeni żydowscy". Tam też oglądać można będzie wystawę Patryka Pufelskiego "Starotestamentowe bohaterki narysowane". Autor związany jest z Centrum Żydowskiej Społeczności w Krakowie, starobiblijne kobiety przedstawił cienką kreską i pokolorował.

Festiwal to też okazja, by zobaczyć wzruszający film, który pół roku temu miał premierę w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie - "Brzostek: historia pewnego powrotu". To historia prof. Jonathana Webbera, który postanowił odbudować kirkut w niewielkim polskim miasteczku - Brzostku, czyli tam, gdzie na świat przyszedł jego dziadek. Webber zaprosił też do Brzostka Żydów z całego świata, by zweryfikowali poglądy na temat Polski, która była domem ich przodków. W filmie nakręconym przez Simona Targeta wypowiadają się też znane osobowości - m.in. rabin Michael Schudrich, Norman Davies i Anne Applebaum

W ramach festiwalu można też będzie zobaczyć przewrotny, rozśpiewany i refleksyjny jednocześnie spektakl z repertuaru Białostockiego Teatru Lalek - "Pięcioksiąg Izaaka" (by dostać się na ten spektakl trzeba odebrać bezpłatne wejściówki w Białostockim Teatrze Lalek - od 11 czerwca). Recenzja: Czy jakiś Żyd podczas wojny żył w obozie lepiej niż ja?

Nie zabraknie warsztatów kulinarnych i tanecznych, zaplanowano również grę miejską, która poprowadzi śladami białostockich Żydów. Na wszystkie imprezy - wstęp wolny.

Organizatorami festiwalu "Zachor" są: Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. Honorowy patronat: Wojewoda Podlaski, Marszałek Województwa Podlaskiego, Prezydent Miasta Białegostoku, Ambasada Izraela w Polsce

PROGRAM

Sobota (13.06)

*godz. 11 - Gra miejska dla młodzieży szkolnej: "Miejsca pamięci białostockich Żydów'

*godz. 18 - Spektakl "Pięcioksiąg Izaaka" - Białostocki Teatr Lalek

*godz. 20 - Havdala - Białostocki Teatr Lalek

Niedziela (14.06)

*godz. 15-22 - Imprezy plenerowe przed Ratuszem:

Koncerty: "Sekretny ogród" - Anashim (Polska), Electric Desert (Izrael), "Berjozkele" - Ola Bilińska, Michał Moniuszko, Kacper Szroeder (Polska)

Warsztaty: * koszernej kuchni żydowskiej (połączone z degustacją) - Małgorzata Blicharz, *tańca żydowskiego i izraelskiego - Monika Leszczyńska, *konkurs plastyczny dla dzieci (symbole, tradycja żydowska)

*godz. 20.30 - Koncert organowy w Katedrze Białostockiej (kościół farny)- Mateo Imbruno (Holandia) i Marek Kulikowski (Polska)

Poniedziałek (15.06)

*godz. 11.45 - otwarcie wystawy Patryka Pufelskiego "Starotestamentowe bohaterki narysowane" (hol przed aulą Wydziału Filologicznego UwB - Plac Uniwersytecki 1, I. p)

*godz. 12 - Muzyka izraelska - spotkanie zespołu Electric Desert z młodzieżą akademicką (Wydział Filologiczny UwB)

*godz. 13 - 17 - Konferencja "Żydzi Wschodniej Polski. Uczeni żydowscy" - Wydział Filologiczny UwB

*godz. 17.30 - Panel dyskusyjny poświęcony Pinchasowi Adlerowi (Galeria Slendzińskich - ul. Legionowa 1)

*godz. 19 - Koncert "Mojshele, majn frajnd" - Aula Pałacu Branickich

wystąpią: kantor Zeew Shulman - baryton (Łotwa), Gidons Grinbergs - skrzypce, * Yury Kasper - fortepian

Wtorek (16.06)

*godz. 9-17 - Konferencja "Żydzi Wschodniej Polski. Uczeni żydowscy" - Wydział Filologiczny UwB

*godz. 17 - "Brzostek: historia pewnego powrotu" - film Simona Targeta - Galeria im. Slendzińskich (ul. Legionowa 1)

*godz. 19 - Koncert galowy - Opera i Filharmonia Podlaska (ul. Podleśna)

wystąpią: Chór Politechniki Białostockiej pod dyr. prof. Wioletty Miłkowskiej oraz chóry szkolne (w ramach projektu "Rozśpiewany Białystok"); "Zol zajn. Niech tak się stanie" - Beata Czernecka (gwiazda krakowskiej Piwnicy pod Baranami) z towarzyszeniem Tomasza Kmiecika (piano), Michała Półtoraka (skrzypce) i Pawła Kuźmicza (bas)

Wstęp na wszystkie imprezy i koncerty jest wolny

* na spektakl "Pięcioksiąg Izaaka" obowiązują bezpłatne wejściówki (do odebrania w kasie BTL od 11.06.2015 r.)

* na koncert galowy obowiązują bezpłatne wejściówki (do odebrania kasie OiFP przy ul. Odeskiej od 11.06.2015 r.)