"Samuel Zborowski" w Teatrze Narodowym
Po trzech latach od premiery "Snu srebrnego Salomei" sięga Adam Hanuszkiewicz ponownie po dramat Słowackiego z okresu mistycznego, tym razem po "Samuela Zborowskiego". Podobnie jak przy realizacji "Snu" autorem scenografii jest Jerzy Czerniawski. Muzykę skomponował Stanisław Syrewicz.
"Samuel Zborowski" napisany na przełomie 1844/45 r., podobnie jak cały okres mistycyzmu Słowackiego, jest mało znany szerokim rzeszom czytelników. Dla nas, współczesnych, Słowacki pozostaje przede wszystkim autorem "Balladyny", "Lilli Wenedy", "Kordiana" czy "Fantazego", a nie "Księdza Marka", "Samuela Zborowskiego", "Genezis z Ducha" czy innych poematów i pism filozoficznych. "Samuel Zborowski" to - jak pisał prof. Juliusz Kleiner - "udramatyzowane przeżycie nieskończoności i rozbicia wszelkich norm i granic".
Na scenie Teatru Narodowego "Samuel" rozpoczyna się gigantyczną burzą, rozpętaniem żywiołów; słychać strumienie ulewy, huk wiatru; wszechświat zda się trzeszczeć w posadach. Gdy burza uspokaja się, na pustej scenie dostrzegamy łódź (arkę?), która w typ przedstawieniu pełnić będzie wielorakie, symboliczne i realne funkcje. Scenografia jest szlachetna, ascetyczna, co przy grze świateł, które raz rozjaśniają, raz zaciemniają horyzont, pozwala na osiągnięcie efektów niezwykłej piękności.
Historia Samuela Zborowskiego typowo szlachecka opowieść grozy zaczerpnięta z przeczytanych, przez Słowackiego pamiętników - posłużyła napisania dramatu, w którym cudowność miesza się z makabrą, gdzie obok siebie występują świętość i demonizm, złe i dobre duchy, niebo i piekło, gdzie indywidualizm romantyczny doszedł do skrajności ostatecznej.
W przedstawieniu Teatru Narodowego grają m.in. Halina Rowicka jako Heliana, Atessa, Tomasz Budyta - Helion, Adam Hanuszkiewicz - Poeta, Gustaw Kron - Bukary-Lucyfer, Henryk Machalica - Książę, Zofia Kucówna - Głos, Jerzy Przybylski - Biskup, Jan Tesarz - Samuel Zborowski i wielu innych.
