Artykuły

"Geza - dzieciak" w reż. Zbigniewa Brzozy w Teatrze Studio w Warszawie. Pisze Jacek Sieradzki w Przekroju.

Trzykrotnie Zbigniew Brzoza podchodził do tego tekstu: w łódzkiej szkole filmowej, w Teatrze Telewizji i u siebie, w warszawskim Studiu. Dwa lata żył pytaniami wyłaniającymi się z historii nieszczęsnego downa zatrudnionego w kamieniołomach na głębokiej prowincji. Wolno sądzić, że dopiero z ostatniej wersji może być w pełni zadowolony. Telewizyjna wpadła w pułapkę pozornej atrakcyjności pleneru - zachorowała na dosłowność i zmieniła się w wiejski obrazek. Tymczasem spektakl teatralny toczy się w przestrzeni obitej szarą wykładziną - jakby świat zachował kształt domu, knajpy, płotu, ale barwy zostały z niego wyssane. Mdłe światło latarń rozrzedza wodna zawiesina tkwiąca tu na stałe. Pojazdy - trabant nadzorcy i autobus gruchot wożący robotników - wyłaniają się z nicości jak potwory. Taśma przemysłowa, przy której pracują bohaterowie, to w dwójnasób nieludzki cień przesuwający się pod sufitem. W tym świecie nieprzejrzystym niczym szara jama postacie robotników, rencistów i wiejskich bab, znakomicie naszkicowane przez Sławomira Orzechowskiego, Andrzeja Mastalerza, Stanisława Brudnego czy Dorotę Pomykałę, zdają się, przy całym bogactwie obyczajowego rysunku, też zszarzałe, zautomatyzowane, wprzęgnięte w refrenowy kołowrót praca-knajpa-łóżko-autobus. I musi przyjść kaleka precyzyjnie, w szczegółach wymyślony przez Wojciecha Zielińskiego, żeby zrodzone w jego j spowolnionym umyśle pytania o elementarny sens obsługiwania taśmy, w którą przemieniono życie, uderzyły w samą istotę szarej beznadziei - nie czyniąc jej, rzecz jasna, żadnej krzywdy. My, zdrowi, znów jutro nałożymy kaski...