Warszawa. O twórczości radiowej Herberta i jego współczesnych następców
Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Teatr Polskiego Radia zapraszają na międzynarodową konferencję, zorganizowaną z okazji 90. rocznicy urodzin Zbigniewa Herberta. Konferencję poprzedzi całodniowy Maraton Słuchowisk w Instytucie Teatralnym.
W tym roku mija 90. rocznica urodzin Zbigniewa Herberta - poety, eseisty, ale także dramatopisarza. Debiuty poetycki i dramatopisarski Herberta zbiegły się w tym samym 1956 roku, a "Jaskinia filozofów" i "Rekonstrukcja poety" stały się oryginalnym komentarzem autora "Struny światła" do jego wczesnej twórczości. Ciekawe i charakterystyczne dla tamtej epoki było zainteresowanie Herberta radiem jako wyjątkowym medium poetyckim i dramatycznym. Począwszy od "Drugiego pokoju" (1958), przez "Rekonstrukcję poety" (1960), "Lalka" (1962) i "Maję" (1966) aż po "Listy naszych czytelników" (1972) dramaturgia Herberta przeznaczona była bezpośrednio dla radia i w nim znalazła swoją konkretyzację. Poeta nie tylko sięgał po konwencję dramatu radiowego, ale także przekształcał ją i rozwijał, wypracowując własną koncepcji dramatu jako "sztuki na głosy". Każdy dramat radiowy Herberta oparty był na innej regule foniczności - każdy też w odmienny sposób tworzył efekt "wtórnej oralności", o której wiele lat później pisał Walter Ong w "Orality and Literacy: The Technologizing of the Word" (1982).
W 90. rocznicę urodzin poety chcielibyśmy przypomnieć twórczość radiową Herberta i pisarzy jego pokolenia, kierując zarazem nasze spojrzenie ku współczesnym formom dramatu radiowego, nowoczesnej teorii słuchowiska oraz twórczości tych dramatopisarzy młodej generacji, którzy - tak jak niegdyś Herbert - odkryli dla siebie przestrzeń głosu i dźwięku. Film, telewizja oraz Internet nie zdołały w całości zdominować wyobraźni współczesnych autorów. Radio i jego nowe elektroniczne ekwiwalenty nadal pozostają dla nich interesujące, o czym świadczą teksty realizowane w studio radiowym lub bezpośrednio na scenie - w formie spektaklu dźwięków, słuchowiska "na żywo", dźwiękowej gry miejskiej itp. Pamiętając o twórczości Herberta oraz innych pisarzy współtworzących fenomen słuchowiska radiowego lat 60. i 70., chcemy zapytać o dzisiejsze metody posługiwania się głosem i dźwiękiem w procesie ustanawiania nowych reguł kreacji, komunikacji i poznania. Świadomie przy tym wracamy do dawnej kategorii "teatru wyobraźni", która w naszych czasach nabiera nowej wartości i znaczenia. W epoce permanentnej transmisji obrazów, która określa kształt dzisiejszego "społeczeństwa spektaklu", kreacja literackich "światów audialnych" i uczestnictwo w "performansach dźwięku" wydają się twórcze, ożywcze, wręcz anarchistyczne. To, co uruchomione w wyobraźni tylko za pośrednictwem głosu i dźwięku, jest być może bardziej realne od tego, co przedstawione i narzucone za pomocą obrazu.
Konferencja potrwa dwa dni. Złożą się na nią wystąpienia znawców dramatu i teatru radiowego z Polski i zagranicy oraz spotkania z pisarzami i reżyserami młodego pokolenia związanymi z Teatrem Polskiego Radia. Miejscem konferencji jest Instytut Badań Literackich PAN, Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, sala 144.
Konferencję poprzedzi całodniowy Maraton Słuchowisk zorganizowany w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie we współpracy z Teatrem Polskiego Radia. Chcemy zaprezentować archiwalne słuchowiska powstałe na podstawie dramatów Zbigniewa Herberta, Tymoteusza Karpowicza, Janusza Krasińskiego oraz nowe realizacje radiowe, oparte na tekstach Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk, Michała Bayera, Wojciecha Tomczyka i innych dramatopisarzy współczesnych. Prezentacja słuchowisk stanie się impulsem dla rozmaitych działań performatywnych towarzyszących emisji dźwięków i głosów.
dr hab. Jacek Kopciński
***
NA GŁOS - ZE SŁUCHU - W WYOBRAŹNI
Dramaturgia radiowa Zbigniewa Herberta i jego współczesnych następców
8 GRUDNIA, IBL PAN, PAŁAC STASZICA W WARSZAWIE
MARATON SŁUCHOWISK
7 GRUDNIA, INSTYTUT TEATRALNY W WARSZAWIE
***
Słuchowiska realizowane na scenie Instytutu Teatralnego będzie można również zobaczyć na żywo podczas transmisji on-line na kanale YouTube Instytutu Teatralnego. Transmisja rozpocznie się 7 grudnia o g. 12:00.
