Gry z wieszczem
Dla nas historia wystawiennicza "Dziadów" otwiera się w 1901 r. krakowską inscenizacją Stanisława Wyspiańskiego. Wcześniej były nieśmiałe próby sceniczne w postaci "żywych obrazów", "guślarskich" fragmentów lub deklamacji "Widm" - kantaty Stanisława Moniuszki - o wystawie "Teatralna gra z tekstem. Dziady Adama Mickiewicza na scenach polskich" w Pałacu Opatów w Gdańsku pisze Tadeusz Skutnik w Dzienniku Bałtyckim.
Dopiero jednak w Krakowie, w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, zagrane zostały "Dziady" scalone, choć oczywista w wyborze. I relikwia z tego przedstawienia, mianowicie rękopis inspicjencki, został Gdańskowi przez krakusów udostępniony.
Mowa oczywiście o wystawie w oliwskim Pałacu Opatów "Teatralna gra z tekstem. "Dziady" Adama Mickiewicza na scenach polskich". Zawiera ona wiele innych cymeliów. Np. bodaj pierwszy ślad, afisz: Towarzystwo Teatralne z Kamieńca Podolskiego wystawiło w 1832 r. (!) "Scenę z Poematu Mickiewicza Dziady". A uważne oko dostrzeże w makiecie przedstawienia Wyspiańskiego fresk Chrystusa wzięty... z "Sądu Ostatecznego" Hansa Memlinga!
Kuratorki wystawy doliczyły się prawie stu czterdziestu prób wystawień arcydzieła. Pokazały mniej. Z nielicznymi wyjątkami (Grotowski, Gardzienice) były to przedstawienia mocno polityczne. Zapadły w pamięć inscenizacje Schillera, Bardiniego, Dejmka, Swinarskiego. Grały w nich największe gwiazdy teatru. Jest co powspominać - albo się dowiedzieć. Bo wystawa będzie czynna do końca kwietnia. Specjalnie tak długo, aby tam można było np. odbywać lekcje polskiego. Brakuje katalogu - on by wiele rozjaśnił i uporządkował.
Muzeum Narodowe, Pałac Opatów, wystawa czynna wt. - niedz. godz. 10 - 16 (niedz. do 14).
Na zdjęciu: "Dziady" w reż. Kazimierza Dejmka, Warszawa 1967 r.
