W pułapce realizmu
"Tramwaj zwany pożądaniem" w reż. Bogusława Lindy w Teatrze Ateneum w Warszawie. Pisze Agnieszka Górnicka w serwisie Teatr dla Was.
"Tramwaj zwany pożądaniem" w reżyserii Bogusława Lindy, to drapieżna, na wskroś współczesna, pełna emocji opowieść o samotności i sile uzależnienia; historia bezradności ludzi, którzy czerpią masochistyczną przyjemność z trwania w toksycznym i niebezpiecznym świecie namiętności, fascynacji i pożądania. W tym świecie realizm wypiera magię, prawdę zastępuje kłamstwo, a sposobem na lęk przed śmiercią, życiem i starością jest ucieczka w alkohol i całkowite zatracenie, zapomnienie, szaleństwo.
Nowy i zachwalany przekład dramatu Tennessiego Williamsa autorstwa Jacka Poniedziałka, połączony z ekspresją, świeżością i wyrazistością młodych aktorów, nadaje bohaterom utworu nowej energii i niepowtarzalności. Julia Kijowska (Blanche Dubois) i Tomasz Schuchardt (Stanley Kowalski) tworzą wybuchowy duet- pełen napięcia, pasji i niepokoju, który z minutę na minutę coraz bardziej wciąga nas w sceniczną akcję i kolejne zaskakujące wątki.
Bogusław Linda nie rezygnując z filmowości, dokładnie wczytuje się w szczegółowe didaskalia dramatu Williamsa, tworząc wyjątkowy klimat ducha Nowego Orleanu lat pięćdziesiątych (przede wszystkim za sprawą fantastycznej gry świateł w reżyserii Katarzyny Łuszczyk, ciekawej scenografii Jagny Janickiej i świetnie dopasowanych amerykańskich standardów) - miasta upojonego bluesową muzyką i brzmieniem cykad, przepełnionego duszącym zapachem tytoniu wypalanego przy grze w pokera, skąpanego w pomarańczowych promieniach zachodzącego słońca, które przez żaluzję wdziera się do wnętrza mieszkania Stelli (Paulina Gałązka) i Stanleya Kowalskich. Jego drewniana i klaustrofobiczna konstrukcja odkrywa przed nami uroki domowego piekła, które dla niektórych bohaterów staje się niepozorną, niczym niewyróżniająca się codziennością. Porozrzucane krzesła, alkohol wylewający się z porozbijanych butelek, krzyki, awantury, bijatyki, przemoc. To do tego miejsca tramwajem zwanym Pożądanie przybywa Blanche Dubois, starsza siostra Stelli, nauczycielka języka angielskiego obarczona ciężarem tragicznych wspomnień i problemów, od których nie potrafi się uwolnić.
Blanche, określana przez Williamsa mianem osobowości neurastenicznej, w wykonaniu Julii Kijowskiej jawi się jako kobieta stanowcza i bezpośrednia, osoba doświadczona i skrzywdzona przez życie. (Nie doszukamy się tu podobieństwa z kreacją Vivien Leigh z ekranizacji E. Kazana z 1951 roku.) Jej pozorna pewność siebie, humor i siła z jaką próbuje walczyć ze swoim największym przeciwnikiem - Stanleyem Kowalskim, rozsypują się w drobny mak, gdy do wnętrza umysłu wdziera się nostalgia, smutek i wyrzuty sumienia. Gdy nadchodzi chwila słabości, a na twarzy malują się gorzkie łzy, Blanche z nerwowym uśmiechem sączy kolejny kieliszek whisky, który przynosi chwilowe ukojenie. "Słabi ludzie muszą się mienić blaskiem, muszą być kolorowi jak skrzydła motyla i zakładać na swoje światło kolorowe lampiony...". Słabość Blanche kieruje ją w silne ramiona poczciwego i niezdarnego Mitcha (Bartłomiej Nowosielski). Gdy jej miłość zostaje odrzucona, nie pozostaje nic innego jak poddanie się własnemu szaleństwu i iluzji rzeczywistości, którą dyktuje chora wyobraźnia. Kobieta wrzucona w świat toksycznych relacji balansujących na granicy patologii, cierpienia i namiętności, uświadamia sobie, że nie ma miłości bez agresji, a ryzyko i niebezpieczeństwo stają się nieodłącznym elementem towarzyszącym fascynacji drugim człowiekiem i uzależnieniem od jego fizycznej obecności.
Świat który kreuje Linda; świat stworzony przez Tennessee Williamsa to metaforyczna pułapka, w którą wpadają kolejni bohaterowie. Najgorsze wydaje się to, że nie ma najmniejszej nadziei na ucieczkę, nie ma szansy na ratunek. Gdy Blanche dociera do tragicznego finału i celu swoich obsesji i tęsknot, na pokerowym stole, ktoś na nowo rozkłada karty, by rozpocząć kolejną grę, w której stawką jest butelka piwa i parę centów. Cena jaką płaci Pani Dubois jest nieporównywalnie wyższa. To cena wolności i młodości, które zostają bezpowrotnie utracone.
