Artykuły

Aleksander Fredro (1793-1876) uchodzi do dzisiaj za największego polskiego komediopisarza. W młodości był żołnierzem Księstwa Warszawskiego i uczestnikiem wyprawy Napoleona na Rosję. W latach następnych osiadł w rodzinnym majątku Bieńkowa Wisznia i zajął się przede wszystkim działalnością literacką. Najlepsze jego utwory to znaczy "Pan Geldhab", "Mąż i żona", "Dożywocie", "Zemsta", "Śluby Panieńskie", "Pan Jowialski" powstały przed rokiem 1835.

Fredro tworzył w okresie romantyzmu, ale nie uległ jego wpływom. Spotkało to się z ostrymi atakami krytyków zwłaszcza Seweryna Goszczyńskiego. Pod wpływem tych ataków Fredro na 18 lat zaniedbał pisanie, a zajmował się działalnością polityczną i społeczną. Był wtedy posłem do Sejmu Stanowego a potem Krajowego w Galicji, a także członkiem wielu towarzystw naukowych. W 1853 roku wrócił do pisania. Ale z komedii, które powstały w drugim okresie jego twórczości, tylko "Wielki człowiek do małych interesów" dorównuje poprzednim.

Komedia "Dożywocie", jak wspomnieliśmy, powstała wcześniej, a wystawiona została po raz pierwszy we Lwowie w 1835 roku. Od tej pory odbyło się wiele premier tej sztuki. Przedstawienie telewizyjne powtórzone obecnie sprzed 5 lat jest o tyle ciekawe, że w roli Łatki wystąpił wybitny aktor Jacek Woszczerowicz (1904-1970).

Zaczynał aktorską karierę jeszcze w okresie międzywojennym w słynnym teatrze "Reduta", prowadzonym przez Juliusza Osterwę. Po wojnie grywał w Teatrze Wojska Polskiego, a także w teatrach Krakowa, Łodzi i Warszawy, najdłużej w stołecznym "Ateneum". Stworzył setki wspaniałych kreacji, z których najwybitniejsze to: tytułowa rola w "Ryszardzie III" Szekspira, Józefa K. w "Procesie" Kafki oraz Papkina w "Zemście". Rola Łatki jest jedną z ostatnich kreacji tego wielkiego, przedwcześnie zmarłego aktora.