Artykuły

IX Festiwal Teatrów Europy Środkowej "Sąsiedzi" w Lublinie. Pisze Kacper Sulowski w Gazecie Wyborczej - Łódź.

Druga odsłona festiwalu "Sąsiedzi" w zmienionej, słodko-gorzkiej formule dała nam sporą dawkę dobrego teatru. Ale z drugiej strony uwypukliła sygnalizowane w zeszłym roku problemy. Brak namiotu, zamknięcie imprezy w murach centrum Kultury i nieobecność w miejskiej przestrzeni sprawia, że można zatęsknić za "Sąsiadami" z ubiegłych lat.

Podczas trzech festiwalowych dni mieliśmy do czynienia z kawałkiem naprawdę dobrego teatru. Podążając nomenklaturą festiwalową nurt gorzki wypadł dużo lepiej niż słodycz. Głównie za sprawą dwóch spektakli teatru formy.

Pierwszy z nich, "Balladyny i romanse" Teatru Pinokio z Łodzi, to spotkanie z bogami i bożkami różnych religii i nacji. Każdy z nich ma coś z człowieka współczesnego. Jest więc głupkowata Afrodyta z dużym biustem, Jezus - amant i uwodziciel, czy zgorzkniały Eros z patologicznej rodziny. Wszyscy postanawiają zejść na ziemię, tym samym wplątują się w życie ludzkich istot i często odwracają ich losy do góry nogami. Wszechstronność zabiegów teatralnych i zgrabne przeplatanie się planu lalkowego z aktorskim czynią z przedstawienia arcydzieło.

To samo można powiedzieć o propozycji Pawła Passiniego i opolskiego Teatru Lalki i Aktora. "Morrison/śmiercisyn" [na zdjęciu] to podróż do najskrytszych zakamarków przesiąkniętej używkami i zarazem wypełnionej poezją głowy lidera The Doors. Niebanalną grę aktorską Passini uzupełnia spektakularnymi efektami dźwiękowymi i wizualnymi. Towarzyszące przedstawieniu utwory grupy Morrisona stają się energetycznym motorem przedstawienia, a ich teksty kluczem do interpretacji całości. To jeden z tych spektakli, który na pewno długo zostanie w pamięci.

Tak słodkie, że aż mdłe

Do pozytywnych punktów w repertuarze można jeszcze dodać świetną "komedię romantyczną" w wersji 2.0, czyli spektakl "Disco Pigs" z polotem i naturalnością zagrany przez parę młodych, acz zadziwiająco zdolnych aktorów. Spektakl Teatru Rawa z Katowic w reżyserii Karoliny Maciejaszek to słodko-gorzka opowieść o przyjaźni, miłości i odwiecznym buncie. Kolejny niezły punkt programu to "Błazen Pana Boga" Stowarzyszenia Teatralnego Badów w reżyserii Piotra Bikonta. Dwójka aktorów - Joanna Fidler i Paweł Pabisiak - opowiadają zabawne perypetie św. Franciszka z Asyżu i pokazując jego "ludzkie" oblicze, odczarowują postać świętego.

To perełki wyłowione z nurtu słodkiego, który zapowiadany jako "pogranicze teatru i cyrku" przypominał często zwykły kabareton. Najlepszym tego przykładem jest "Swing" Teatru Korez z Katowic. Komedia pełna nieporozumień i nieoczekiwanych zwrotów akcji jest kalką współczesnych fars typu "Andropauza", "Sex guru" czy "Single i remiksy". To przedstawienie z dedykacją dla mniej wymagającej widowni. Kabaretowy humor, w którym największą atrakcją są padające ze sceny bluzgi, to raczej domena amerykańskich sitcomów, a spektakli opierających się na takim humorze wolałbym nie widzieć na, jakby nie było, wciąż prestiżowym i renomowanych festiwalu. Od takiej słodyczy można dostać mdłości.

Sąsiedzi już bez charakteru

Choć festiwal "Sąsiedzi" powstał dopiero w 2006 r., organizatorzy szybko stwierdzili, że jego pierwotna formuła wyczerpała się. Już podczas ubiegłorocznej edycji impreza zmieniła swój charakter. W tym roku po raz drugi odbyła się pod nazwą Słodko-gorzki Festiwal Teatralny i obrała sobie za cel prezentację najciekawszych polskich spektakli w oparciu o dwa nurty: gorzki i słodki.

Nie dajmy się oszukać. Taki podział istnieje na każdym festiwalu teatralnym, filmowym czy muzycznym. Więc koncepcja wydarzenia, które w uproszczeniu ma pokazywać dobre i złe strony świata to żadna koncepcja. W ten sposób festiwal "Sąsiedzi" stracił to, co wyróżniało go na teatralnej i festiwalowej mapie Polski - charakter. Z wyjątkowego, klimatycznego festiwalu, który na kilka dni zamieniał Lublin w jedną wielka arenę cyrkową i salę teatralną zmienił się w zwyczajny przegląd jakich mnóstwo w całym kraju. Szkoda.