Artykuły

450. urodziny dramaturga świętuje cały świat, ale zwłaszcza rodzinny Stratford-upon-Avon i stołeczny Londyn.

Jednym z najbardziej spektakularnych wydarzeń tego weekendu jest barwny korowód, który 26 kwietnia przed południem przejdzie przez Stratford. Taki urodzinowy pochód odbywa się każdego roku w sobotę wypadającą najbliżej dnia św. Jerzego, czyli 23 kwietnia - domniemanego dnia narodzin w 1564 roku i udokumentowanego dnia śmierci Szekspira w 1616 roku. 26 kwietnia to zarazem pewny dzień jego chrztu.

Po raz pierwszy urodzinowy pochód zorganizowano w Stratford-upon-Avon w 1824 roku. Podąża on przez miasto do kościoła św. Trójcy nad rzeką Avon. Tu ochrzczono przyszłego dramaturga, co pamięta kamienna chrzcielnica w prezbiterium. I tu go pochowano. Pochód z postaciami w szekspirowskich kostiumach jak zwykle poprowadzą chłopcy z King Edward VI Grammar School, szkoły, w której kiedyś uczył się także William. Zespół West Midlands Fire Service odegra "Happy Birthday", do odśpiewania którego dołączą wszyscy.

To poruszające przeżycie stanąć przy nagrobnej płycie Szekspira przed ołtarzem kościoła św. Trójcy i odczytać inskrypcję ze słowami poety, ostrzegającą przed naruszeniem miejsca jego wiecznego spoczynku. "Przyjacielu, na miłość boską, zaprzestań wykopywania spoczywających tutaj prochów. Błogosławiony ten, który oszczędzi te kamienie, a przeklęty ten, który ruszy moje kości".

Na bocznej ścianie znajduje się popiersie Szekspira, przedstawiające go z gęsim piórem i kartką papieru. Ten pomnik ufundowano w kilka lat po śmierci pisarza.

W 1966 roku w 400. rocznicę urodzin zbudowano w Stratfordzie szekspirowskie centrum obok domu, w którym urodził się William Szekspir i gdzie dziś można oglądać okazałe zbiory dokumentów, wydawnictw i pamiątek, m.in. złoty sygnet do pieczętowania z inicjałami WS. Prawdopodobnie ten sam, który pisarz zgubił, a znaleziono go trzy wieki później w sąsiedztwie kościoła św. Trójcy. I jedyny portret Szekspira namalowany za jego życia w 1610 roku, odkryty przed paru laty.

Oczywiście celem niekończących się pielgrzymek jest przede wszystkim stary drewniany dom przy Henley Street, w którym William przyszedł na świat. Okno w pokoju narodzin pokrywają setki wydrapanych podpisów zwiedzających. Składali mu tu hołd m.in.: Charles Dickens, Walter Scott, Thomas Hardy, John Keats, Theodor Roosevelt, królowa Elżbieta II, księżna Diana.

Równie ważny jak dom urodzenia jest Nash's House & New Place. Miejsce, gdzie stał dom, który Szekspir kupił w 1597 roku, gdy odniósł sukces jako artysta i stał się człowiekiem zamożnym w przeciwieństwie do swego ojca stale w finansowych tarapatach.

Był to najokazalszy dom w centrum miasta, w którym zamieszkała żona z dwiema córkami (11-letni syn Hamnet zmarł rok wcześniej). Tu Szekspir spędził dwa ostatnie lata życia, napisał m.in. "Burzę" i tu zmarł. Po New Place zostały tylko fundamenty (dom rozebrano w połowie XVIII wieku, gdyż ówczesny właściciel miał podobno dosyć nawiedzających go miłośników Szekspira). Dobrze zachowany jest natomiast przyległy Nash's House, również pamiętający pisarza. Należał do męża wnuczki Elisabeth, na której wygasł ród Szekspira w linii prostej. Wnętrza z meblami z epoki i wspaniały zrekonstruowany renesansowy ogród mają niepowtarzalny klimat.

W sielskim wiejskim domu Anne Hathaway's Cottage (w ogrodzie rosną drzewa występujące w dramatach Szekspira) w Shottery, nieopodal Stratfordu, mieszkała przyszła żona Szekspira. We wnętrzu można obejrzeć ich małżeńskie łoże i krzesło z herbami Szekspira (o szlachecki tytuł zabiegał już jego ojciec, ale dopiero William go uzyskał).

Osiem lat starszą Anne Szekspir poznał jako osiemnastolatek. Nie wiemy, czy była to wielka miłość, w każdym razie ciąża Anne zmusiła Szekspira do pospiesznego ożenku. Sześć miesięcy po ślubie urodziła się ich córka, a dwa lata później bliźnięta Judith i Hamnet.

Młody William miał większe ambicje niż życie rodzinne w Stratfordzie. Na początku lat 90. XVI wieku wyjechał do Londynu i rozpoczął teatralną karierę w zespole Lorda Szambelana. Był aktorem i dramaturgiem. Grał przed królową Elżbietą i następcą Jakubem I.

W 1599 roku zbudowano słynny The Globe na brzegu Tamizy w Londynie, którego Szekspir został udziałowcem. Na swą inaugurację teatr wystawił "Henryka V", a rok później "Hamleta". Obecny szekspirowski Globe jest rekonstrukcją powstałą dzięki wieloletnim staraniom amerykańskiego aktora i reżysera Sama Wanamakera. Działa od 1997 roku.

Teatry w Londynie i Stratfordzie też dołączają do urodzinowych obchodów. Londyński The Globe przygotował nową inscenizację "Hamleta" w reż. Dominica Dormgoole'a i Billa Buckhursta, którą inauguruje projekt ponaddwuletniej podróży produkcji po wszystkich krajach świata (w Polsce odwiedzi Gdańsk). National Theatre w Londynie wznowił głośnego "Króla Leara" z Simonem Russelem Beale w roli głównej w reż. Sama Mendesa. Royal Shakespeare Company z siedzibą w Stratford-upon-Avon w ten weekend zaprasza na "Henryka IV" w reż. Gregory Dorana. I zapowiada, że w ciągu najbliższych sześciu lat zrealizuje inscenizacje wszystkich sztuk Szekspira i będzie je pokazywał podczas teatralnego tournée oraz w kinach (transmisje na żywo) jako "Live from Stratford-upon-Avon".

Siedem lat po śmierci Szekspira, w 1623 roku, jego aktorzy i przyjaciele John Heminge i Henry Condell zebrali teksty 36 sztuk Szekspira i opublikowali w tomie zwanym Pierwszym Folio. Do dziś zachowało się około 230 egzemplarzy tego unikatowego wydawnictwa. Jeden z nich prezentuje centrum szekspirowskie w Stratfordzie. A w Londynie upamiętnia je monument z brązu z popiersiem Szekspira i dedykacjami dla tych, którzy ocalili jego spuściznę dla potomnych. Do tego fundamentalnego wydawnictwa odwołuje się też specjalna urodzinowa multimedialna wystawa instalacja "Shakespeare. Greatest Living Playwright" w londyńskim Victoria & Albert Museum (czynna do 28 września), jednocześnie przywołująca różne teatralne interpretacje jego sztuk.