Artykuły

Czy najsilniejszy człowiek w Polsce zdoła otworzyć dach nowego gdańskiego teatru, czy fizyczna siła będzie musiała szukać wsparcia w Sztuce? Na te pytania odpowie niezwykłe widowisko zaplanowane w Gdańsku z okazji 450. urodzin Williama Szekspira.

Prawie dokładnie 450 lat temu urodził się William Szekspira, uznawany niemal powszechnie - choć nie brakuje oczywiście takich, którzy podważają nie tylko jego dorobek, ale nawet sam fakt, że taki człowiek w ogóle istniał - za twórcę nowoczesnego teatru, brytyjski dramatopisarz, autor szeregu kanonicznych tragedii i komedii, które do dziś z powodzeniem wystawiane są na najróżniejsze sposoby na scenach całego świata, podlegają na dodatek niezliczonym adaptacjom, transkrypcjom i interpretacjom.

Urodziny dramatopisarza od wielu lat obchodzone są uroczyście na całym świecie, stając się znakomitym pretekstem do promowania jego twórczości. Od początku lat 90-tych urodziny Szekspira hucznie fetowane są w Gdańsku, gdzie działa Fundacja Theatrum Gedanense, zajmująca się m.in. propagowaniem jego dorobku. Jej pracownicy co roku wymyślają kolejne nietypowe zdarzenia happeningowo-teatralne, odbywające się właśnie w dniu kolejnych urodzin pisarza. W tym roku urodziny słynnego stradfordczyka będą miały wyjątkowy przebieg - po części dlatego, że w tym roku przypada okrągła rocznica jego przyjścia na świat, ale przede wszystkim za sprawą postępu prac na budowie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

Organizatorzy postanowili połączyć urodziny swego patrona z zakończeniem kolejnego etapu tej inwestycji i w środę, 23 kwietnia zapraszają na imprezę zatytułowaną Pierwsze Publiczne Otwarcie Dachu. Dach jest ważnym elementem konstrukcji budynku Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, który ma zostać oddany do eksploatacji we wrześniu tego roku - jego unikalna konstrukcja pozwoli, w zależności od warunków atmosferycznych, grać spektakle w zamkniętym pomieszczeniu albo pod otwartym niebem. Jedno skrzydło dachu waży około 40 ton. Organizatorzy happeningu postanowili sprawdzić, czy może je podnieść jeden człowiek - nie byle kto, bo sam mistrz w kategorii tzw. strong manów, Mariusz Pudzianowski.

- Jeszcze nie możemy zaprosić mieszkańców Gdańska do teatru - opowiada Jerzy Limon, szef Teatru i pomysłodawca wydarzenia. - Jeszcze trwają prace wykończeniowe, czekają nas odbiory techniczne, więc otwarcie teatru planujemy na wrzesień tego roku. Ale już wcześniej postanowiliśmy przedstawić wyjątkowość naszego teatru, nawiązując do renesansowych widowisk miejskich. Widownię utworzy ulica, a bryła teatru będzie sceną. Wydarzenie to, w swej istocie niecodzienne (bo i dachów zazwyczaj się nie otwiera), rzeczywiście nabiera waloru symbolu, jest otwarciem bryły, uwalniającym Tradycję i Świat sztuki umownie zamknięty w architektonicznej szkatule. Nawiązując do narodzin Mistrza znad Avonu, stanowi zapowiedź sztuki mówiącej w sposób istotny o świecie. Tak więc, mur, odgrywający w naszym widowisku ważną rolę, wyznacza granice świata sztuki, a jednocześnie nawiązuje do modelu dawnego miasta. Teatr staje się metonimią miasta, a ono, z kolei, metonimią świata. Z tego powodu Parada Teatralna, na murach wokół teatru, nawiązująca do wspomnianej Tradycji, nabiera też wyjątkowych, symbolicznych znaczeń. Korowód artystów, wyłaniających się na murze sprawia wrażenie (dzięki pochyłości chodnika) jakby z wnętrza muru ukazywała się Tradycja teatru, jakby teatr rodził się na nowo. Obchodząc teatr dookoła, aktorzy i tancerze wyznaczają granice swego świata. To dzięki nim ten świat budzi się do życia w nowej przestrzeni. Samo otwarcie nie jest proste i łatwe, również w sensie symbolicznym. Nie otworzy go zwykła siła (tu reprezentowana przez Strongmana-Gladiatora). Dlatego w sukurs przychodzi mu Tradycja, sztuka. To ona dodaje nadludzkich sił i umożliwia otwarcie wieka szkatuły-teatru. Po otwarciu dachu odkryjemy jego wnętrze - artystyczną zapowiedź tego, czym nasz teatr ma być w przyszłości.

Oprócz Pudzianowskiego świętem Szekspira zawładną artyści - mocny i bardzo różnorodny zestaw trójmiejskich specjalistów od różnych dziedzin sztuki, którzy wspólnie przygotują niepowtarzalny, interdyscyplinarny i multimedialny happening, odbywający się na i wokół budynku teatru.

Do udziału w wydarzeniu zaproszeni zostali m.in.: Wojciech Misiuro - wielki mistrz polskiego teatru tańca, Zofia de Ines i Justyna Łagowska - królowe rodzimej scenografii, Maciej Szupica - wirtuoz najróżniejszych odmian sztuki video, Olo Walicki - multiinstrumentalista o nieograniczonych horyzontach muzycznych.

W roli tancerzy, którzy będą dokonywać najróżniejszych ewolucji na dachu i na ścianach budynku wystąpią członkowie niezwykłej grupy: Akrobatycznego Teatru Tańca Mira-Art - to zespół złożony z byłych członkiń polskiej kadry w gimnastyce artystycznej, które po zakończeniu kariery w sporcie wyczynowym, postanowiły poświęcić się nieco bardziej artystycznemu wymiarowi gimnastyki.

- Uważaliśmy, że widowiska tego typu muszą być, zgodnie z renesansową tradycją, dziełem wybitnych artystów - wyjaśnia Limon. - Przypomnieć warto, że uliczne widowiska miejskie w dawnych czasach tworzyli najlepsi. W czasach Szekspira tworzyli je np. architekt Inigo Jones, teksty pisali Ben Jonson, Thomas Middleton czy Thomas Dekker. Na kontynencie zaś w wydarzenia te angażowali się wybitni malarze, jak choćby Giuseppe Arcimboldo. Tak więc, cieszy obecność wybitnych twórców sztuki i teatru. Nie wątpię, że ich wspólne dzieło zaskoczy i zachwyci widzów.

Tegoroczne urodziny Szekspira, przygotowane przez Gdański Teatr Szekspirowski będą miały także nieco bardziej akademicki element - będzie nią ogólnopolska konferencja naukowa zatytułowana "Obrazy Szekspira" - jej głównym tematem będzie kwestia tego, jak brytyjski dramatopisarz i jego twórczość funkcjonują dziś w kulturze, zwłaszcza kulturze wizualnej. Konferencja odbywać się będzie we wtorek i środę, 22 i 23 kwietnia w Sali Morskiej Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego (Gdynia, al. Zwycięstwa 96/98).

450 Urodziny Szekspira, 23 kwietnia, godz. 21, Gdańsk.