Mickiewicz w rytmie voodoo
Niezwykłe połączenie klasycznego tekstu romantycznego wieszcza i etnicznych rytmów, na których oparte były zapomniane dziś zwyczaje pogrzebowe, składa się na spektakl gdańskiego Teatru Znak.
"Dziady - ćwiczenia" [na zdjęciu] to nietypowa realizacja teatralna, przygotowywana w bardzo niecodzienny sposób. Przedstawienie powstawało przez ponad rok, a praca nad nim była swoistym artystycznym eksperymentem, w którym wzięli udział aktorzy Znaku. Punktem wyjścia ich poszukiwań był klasyczny tekst Mickiewiczowskich "Dziadów", w którym poeta odtworzył litewski zwyczaj pogrzebowy, powołując do życia cały szereg symbolicznych duchów i zjaw. Gdańscy artyści połączyli ten utwór - jeden z kanonicznych tekstów polskiej literatury romantycznej - z elementami dawnych tradycji pogrzebowych różnych narodów i kultur. Fundamentem tego eksperymentu było wywiedzione z doświadczeń etnograficznych i antropologicznych spostrzeżenie, że wszystkie one mają niezwykle teatralny charakter i znakomicie nadają się do odtworzenia na scenie. Osią dramaturgiczną spektaklu teatru Znak jest prastary obrzęd żertwy, czyli tzw. uczty kozła. W prasłowiańskiej tradycji był to rodzaj ofiarnego posiłku w intencji zmarłych.
Siedzący w kręgu uczestnicy - aktorzy teatru - poruszają się w rytmie granych na żywo, transowych dźwięków. Początkowo podkład muzyczny jest łagodny, delikatny, niemal niedostrzegalny. Ale z każdą chwilą narasta coraz bardziej, a poszczególne instrumenty brzmią głośniej i bardziej natarczywie. Siłą rzeczy nieuchronnie zwiększa się napięcie pomiędzy uczestnikami tej swoistej biesiady, a ona sama zaczyna coraz bardziej przypominać ekstatyczne obrzędy, charakterystyczne dla haitańskiej magii voodoo. Aktorzy tańczą w coraz bardziej poruszającym rytmie, a spektakl przeradza się w rodzaj scenicznej podróży przez zapomniane kultury świata. Ci, którzy widzieli przedstawienie, opowiadają, że napięcie pomiędzy aktorami i wbijający się do głowy rytm oddziałują bardzo silnie na wszystkich obecnych na widowni. Granica między aktorami a widzami zostaje przekroczona, wręcz - zupełnie zniesiona. Przedstawienie miało sceniczną prapremierę w październiku ubiegłego roku na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Golden Lion we Lwowie, a w Gdańsku po raz pierwszy zostało pokazane niemal dokładnie rok temu - 28 października 2004 roku.
Spektakle "Dziady - ćwiczenia" odbędą się: 28 października w Klubie Artystycznym Winda (Gdańsk, ul. Racławicka 17) 29 i 30 października na terenie Stoczni Gdańskiej (wejście bramą nr 1 koto pomnika Poległych Stoczniowców) 31 października w klubie Plama (ul. Pilotów 11). Rezerwacje miejsc SMS-ami - 609 511 622. Wszystkie spektakle rozpoczynać się będą o godz. 20. Bilety 10 zł.
* * *
Zaprasza Janusz Gawrysiak, szef teatru Znak:
Ten spektakl to sceniczny eksperyment. Mam wrażenie, że udało nam się zbliżyć do tego, co tworzyły tak legendarne zespoły, jak Laboratorium Grotowskiego, w okresie teatru rytuału albo Gardzienice. Nasze poszukiwania kierowały się w stronę odnajdywania wspólnych rytów w kulturach zupełnie różnych ludów. Okazało się, że zwyczaje pogrzebowe są niemal takie same na Karaibach, w Tybecie czy na Ukrainie. Chcemy odtworzyć dawne obrzędy i odszukać ukrytą w nich metafizykę. Chcemy także, aby widz był uczestnikiem rytuału, który odtwarzamy na scenie. To nie jest banalna historyjka spod teatralnego bufetu, to jest przeżycie zupełnie innego rodzaju.
