Artykuły

Niech mi będzie wolno w sposób jednoznaczny i deklaratywny wyrazić swą opinię o "Akto-orce II" Jolanty Lothe, Piotra Lachmanna i... Helmuta Kajzara - to była jedna z najbardziej frapujących propozycji intelektualnych II Spotkań. Podkreślam: intelektualnych, gdyż przekonanie, tu i ówdzie w tzw. kuluarowych rozmowach wyrażane, o tym jakoby była to wyłącznie próba rozpoznania języka video, jego nieznanych możliwości wizualno-plastycznych, jest moim zdaniem dużym uproszczeniem. Tu technikę video traktuje się instrumentalnie; służy ona zbadaniu i podważeniu tradycyjnych kanonów estetycznych i związanych z nimi ustalonymi i ,zdawałoby się, niezmiennymi prawami rządzącymi ontologią dzieła teatralnego, ściślej - aktorskiego. Lachmann pyta, a Lothe próbuje dać niemożliwą z natury rzeczy odpowiedź, kim jest aktor, jaki jest jego sposób istnienia. Ten problem nie tylko w polu sztuki się sytuuje, jest pytaniem o to, kim się jest, gdy bariera konwencji /a więc sztuki, bo Lothe pokazuje, że jej "gra" jest nią o tyle, o ile ona - aktorka jest obserwowana przez widzów, no i przez samą siebie/ zostanie złamana. Chcę więc widzieć w propozycji Teatru Poza niezwykle inspirującą automatyczną refleksję o teatrze jako takim, przy czym ów autotematyzm wcale nie buduje się na dziecięcej fascynacji nowymi możliwościami nowego medium. To nie jest zabawa, to filozoficzna dysputa, w której na żadne pytanie nie otrzymuje się jednoznacznej odpowiedzi.

Autorzy "Akt-orki II" badają, gdzie rodzi się sztuka, a gdzie umiera. Kiedy się rodzi i kiedy umiera. Co to znaczy "żyć w sztuce" i co to znaczy "żyć w życiu".

Zasadą budującą przesłania tego prawdziwie intermedialnego spektaklu jest równoczesne śledzenie pięciu monitorów - wyławianie na nich obrazów raz wzajemnie się dopełniających, raz wykluczających. Oto Lothe, ta z ekranu, ma twarz przykrytą szminkami, jakimiś teatralnymi mazidłami. Jest brzydka i stara. No bo jaka ma być, gdy umiera w niej i z nią sztuka. Głos z "of fu" powie wtedy: "Masz mało czasu, pospiesz się". I o tym jest "Akt-orka II". O heroicznej próbie obrony przed nicością.