Artykuły

Krzysztof Penderecki otrzymał w czwartek tytuł honorowego obywatela Krakowa. "Kraków ukształtował mnie i jako człowieka i jako muzyka" - powiedział podczas uroczystej sesji Rady Miasta kompozytor, który wkrótce będzie obchodził 80. urodziny.

Rada Miasta Krakowa przyznała kompozytorowi honorowe obywatelstwo w uznaniu jego zasług dla Krakowa. Dzięki wsparciu Pendereckiego powstała m.in. Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa - Sinfonietta Cracovia, a miasto przez lata było gospodarzem ważnych wydarzeń muzycznych.

- Bohater dzisiejszej sesji przyczynił się do świetności Krakowa w sposób tak znaczny, że jego zasługami można by obdzielić tuzin obywateli - mówił przewodniczący Rady Miasta Krakowa Bogusław Kośmider. Przypomniał, że Krzysztof Penderecki jest pierwszym laureatem srebrnego medalu Cracoviae Merenti, jednym z założycieli Piwnicy pod Baranami, wieloletnim współpracownikiem Starego Teatru, członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, inicjatorem powstania Europejskiego Centrum Muzyki w Lusławicach. - Profesor Krzysztof Penderecki to obywatel świata, ważna postać w międzynarodowym życiu kulturalnym. Jesteśmy wdzięczni, że nadal pamięta o naszym mieście i czuje się z nim związany - dodał Kośmider.

Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski podkreślił, że "honorujemy jednego z najwybitniejszych żyjących kompozytorów". "Poprzez ten symboliczny gest pragniemy też powiedzieć, jak ważna jest, jak wiele znaczy dla nas jego obecność w Krakowie" - podkreślił prezydent. - O naszej epoce, o przemianach w sztuce i o rozwoju muzyki XX oraz początku XXI wieku nikt nie będzie mógł uczciwie mówić bez odwołania się do twórczości Krzysztofa Pendereckiego. Dokonania pana profesora określać będą nasze czasy, ale określą również, a może należałoby powiedzieć, że już dziś określają współczesny Kraków - dodał Majchrowski. Przypomniał, że kompozytor od 1951 r. jest związany z miastem, które stało się dla niego "miejscem szczęśliwych wyborów, ale też przedsionkiem międzynarodowej kariery".

Kompozytor mówił, że człowieka kształtuje kultura i natura miejsca, w którym przychodzi na świat i miejsca, które wybiera na swój dom. - Urodziłem się w Dębicy, ale w wieku 18 lat przyjechałem do Krakowa. To Kraków ukształtował mnie i jako człowieka, i jako muzyka. Kraków Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Teatru Kantora i Starego Teatru, Kraków Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej. To tutaj skomponowałem ok. 80 proc. moich utworów. To tutaj wracam i zakotwiczam po rozlicznych podróżach - powiedział Krzysztof Penderecki. - W starym Krakowie mogłem odczuć, czym jest ciągłość i jedność tradycji. Zobaczyłem siebie jako wychowanka kultury śródziemnomorskiej - dodał.

Jak podkreślił, Kraków jest źródłem jego edukacji muzycznej, a podróże po świecie utwierdzają go w przekonaniu, że Akademia Muzyczna jest doskonałą uczelnią, gdzie miał znakomitych pedagogów. Dodał, że ważne jest, by wspierać młodych uzdolnionych artystów.

- Najważniejsze jest dla mnie to, aby pozostać w harmonii i w etycznej zgodności z samym sobą - mówił podczas uroczystości Krzysztof Penderecki. - Kiedy ostatnio w Bonn dyrygowałem VII Symfonią Antoniego Dworzaka, starałem się zbudować dramaturgię wielkiej, symfonicznej formy i pomyślałem sobie po raz kolejny, że tylko muzyka jest w stanie wyrazić to, co nieskończone, potrafi przemówić do człowieka i otworzyć go na wartości najszlachetniejsze - podkreślił kompozytor.

Kompozytor mówił, że właśnie w Krakowie stwarza dla siebie "przestrzeń odosobnienia" konieczną, by tworzyć, i przyznał, że kiedy komponuje w swoim domu na Woli Justowskiej, do Krakowa schodzi tylko na kawę lub na słodkości.

80. urodziny Krzysztof Penderecki spędzi w Warszawie, gdzie odbędzie się festiwal jego muzyki, podczas którego zabrzmi m.in. "Credo". Jak mówił dziennikarzom, honorowe obywatelstwo to dla niego właściwie "domowa nagroda", bo od kilkudziesięciu lat, z niewielkimi przerwami, mieszka w Krakowie.

Pytany o najlepszy prezent urodzinowy kompozytor powiedział, że zbiera drzewa. "Mogło to by być jakieś ciekawe drzewo" - mówił. Podczas uroczystości Krzysztof Penderecki wyznał, że pokochał drzewa, bo są dla niego wieloznacznym symbolem - uczą, "jak ważne jest zakorzenienie i jak istotne staje się zarazem kierowanie myśli i działań ku górze, ku nowym horyzontom".

Krzysztof Penderecki należy do grona najwybitniejszych polskich kompozytorów. Z Krakowem związał się, gdy zaczął uczyć się kompozycji pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego. Dalsze studia kontynuował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademii Muzycznej) w Krakowie pod kierunkiem Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. W latach 1972-87 był rektorem macierzystej uczelni, a od 1987 do 1990 r. dyrektorem artystycznym Filharmonii Krakowskiej.

Wśród kompozycji Pendereckiego, które zyskały największe uznanie, są m.in. opery "Diabły z Loudun", "Raj utracony", "Czarna maska" i "Ubu Król", "Te Deum", dedykowane papieżowi Janowi Pawłowi II, "Polskie Requiem", napisane dla uczczenia 40. rocznicy zakończenia II wojny światowej, monumentalne "Siedem bram Jerozolimy", skomponowane z okazji 3000-lecia Jerozolimy oraz "Credo".

W 2000 r. Krzysztof Penderecki otrzymał w Cannes nagrodę dla najlepszego współczesnego kompozytora. Jest doktorem honoris causa kilkudziesięciu uczelni na całym świecie m.in.: w Leuven, Bordeaux, Madrycie, Pittsburghu oraz Akademii Muzycznej w Krakowie i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest honorowym obywatelem Dębicy i posiadaczem srebrnego Medalu Cracoviae Merenti, przyznawanego osobom szczególnie zasłużonym dla Krakowa. W 2005 r. Krzysztof Penderecki został uhonorowany Orderem Orła Białego.