Artykuły

Wraz z klęską Napoleona zakończyła się kilkuletnia kariera wojskowa młodego Aleksandra Fredry. Młodzieniec nie spieszył się z powrotem do rodzinnej Beńkowej-Wiszni. Ciekaw świata i innego życia czas jakiś zabawił w Paryżu, gdzie po raz pierwszy zobaczył na scenie komedie Moliera.

Po powrocie do Galicji, zauroczony teatrem, Fredro podjął próby pisarskie. Pierwsze jego dzieło, dyrektor lwowskiego teatru Jan Nepomucen Kamiński odrzucił. Z drugim uczynił to samo, ale młody pisarz nie poprzestał tym razem na ocenie Kamińskiego i utwór swój wysłał do dyrektora jednego z warszawskich teatrów Ludwika Osińskiego. Ten sztukę przyjął i wystawił. Tak doszło w 1821 roku do prapremiery "Pana Geldhaba".

Wielkie powodzenie przedstawienia i zamówienia na następne komedie przesądziły o kontynuowaniu przez Fredrę pisania dla sceny.

"Pan Geldhab" jest salonową komedią charakterów. Ośmieszone tu zostały wady nowobogackich i dorobkiewiczów.

Ogólna koncepcja sztuki przypomina "Mieszczanina szlachcicem" Moliera. Przejmując jednak tylko najogólniejszy pomysł Fredro dokonał w nim przekształceń i modyfikacji. Umieścił akcję w polskich realiach i przydał jej satyrycznego gorzkiego tonu. Finał komedii nie jest bowiem jednoznacznie radosny. Wprawdzie Geldhab i jego córka zostają wykpieni i "ukarani", ale nie dochodzi do szczęśliwego pojednania zakończonego połączeniem się zakochanych.

"Pan Geldhab" stał się jedną z najpopularniejszych i najczęściej grywanych komedii Fredry, zaś rola tytułowa była wielokrotnie popisem największych aktorów polskiej sceny.