Ile Kaliguli w tobie
"Kaligula" Alberta Camus w reż. Anny Augustynowicz w Teatrze im. Jaracza w Łodzi. Pisze Renata Sas w Expressie Ilustrowanym.
We współczesny, przejmujący traktat o bezmiarze zła tkwiącego w człowieku, niszczącej sile władzy, bezwzględnym losie, wolności, bezsensie kochania i absurdzie życia "Kaligulę" Alberta Camusa zmieniła Anna Augustynowicz.
Zamiast pałacu cesarza w Cheri jest szara przestrzeń, która wiecznie czeka na wypełnienie i wciąż kolejny Ka-ligula tego dokonuje. Jest tam miejsce na śmierć, miłość, która "nie oszczędza ani rozumnych, ani idiotów", i wszystko, co może się zdarzyć w orbicie tych, co rządzą.
Po śmierci Drusilli (siostry i kochanki) Kaligula buduje swoją rzeczywistość podszytą camusowską ideą, w myśl której człowiek rodzi się i umiera nieszczęśliwy. Ale skoro ma się władzę, to można żądać niemożliwego, choćby księżyca. Można zabijać w imię racji wyższych, obnażyć najdostojniejszych - na scenie patrycjusze zostają nadzy.
Wszechwładna postawa Kaliguli jawi się przewrotnym wyrazem sprzeciwu wobec tego, co jest prawem i zbrodnią jednocześnie. Władza prowadzi do anarchii i niszczy hamulce, wyklucza samoograniczenia, a więc człowiek jest zły z natury., Ja zastąpię wam zarazę" mówi ten, który staje się uosobieniem ludzkiego zagubienia. Chce "dźwignąć kamień", ale on, gdzieś tam zawieszony, prędzej spadnie...
Dramat Camusa nie traci swojej siły i smutnej filozofii. W świetnym aktorskim przekazie Wojciecha Brzezińskiego (z Teatru Ateneum) ma w sobie tragizm, marzenia i szaleństwo. Aktor siada na widowni, jest jednym z nas. Wszyscy wokół, od traktowanej instrumentalnie Cezanii (warta uwagi rola Iwony Dróżdż-Rybińskiej) poczynając, służą wiwisekcji tego, co w człowieku nieludzkie, choć dające się logicznie wytłumaczyć.
Augustynowicz nie ozdabia wywodu muzyką, lecz w ascetycznej inscenizacji koncentruje się na słowie i wygrywa, a zasługa Kaliguli-Brzezińskiego jest nie do przecenienia.
Spektakl na Scenie Kameralnej Teatru im. Jaracza powstał w koprodukcji z Teatrem Współczesnym w Szczecinie.
