Lech i Danuta
Nie da się już mówić, że Lech Wałęsa to wielki bohater polskiego sierpnia, grudnia i wszystkich pozostałych polskich miesięcy. Podmiotem opowieści o obaleniu komunizmu w Polsce staje się małżeństwo, w którym obydwoje małżonkowie nieśli swoje krzyże i cierpieli bolesne ofiary - pisze Maciej Nowak.
O tremie Krystyny Jandy podczas gdańskiej premiery Danuty W. pisali wszyscy. Emocje gwiazd świetnie się sprzedają w obiektywach kamer. Od początku było jasne, że coś nie styka. Aktorka tak wybitna i sprawna technicznie stanęła na proscenium w sposób kompletnie amatorski, pozostawiając połowę twarzy w cieniu. Po chwili, gdy dokonywała ekspozycji bohaterki co chwilę się zacinała, by w końcu przy wymienianiu kolejnych dzieci Wałęsów przerwać monolog, przykucnąć, chwycić się za głowę i jęknąć: - O Boże, jaka jestem zdenerwowana. Obecny na widowni Lech Wałęsa skomentował to głośnym dopowiedzeniem, że sam również nie pamięta dat urodzin swych latorośli, a publiczność wsparła Jandę gromkimi brawami. Te wydarzenia znalazły się na czołówkach mediów. Ale był inny moment, o którym dziennikarze nie poinformowali: przed rozpoczęciem przedstawienia, gdy na widowni pojawili się Wałęsowie zmierzający na swoje miejsca, sala powitała ich oklaskami. To był wzruszający objaw szacunku wobec małżeństwa, które poświęciło całe swoje życie dla zmiany politycznej w Polsce.
No właśnie, to najważniejszy zysk z książki "Marzenia i tajemnice" Danuty Wałęsowej i spektaklu Krystyny Jandy. Nie da się już mówić, że Lech Wałęsa to wielki bohater polskiego sierpnia, grudnia i wszystkich pozostałych polskich miesięcy. Podmiotem opowieści o obaleniu komunizmu w Polsce staje się małżeństwo, w którym obydwoje małżonkowie nieśli swoje krzyże i cierpieli bolesne ofiary. Ubi tu Caius, ibi ego Caia. Dlatego mam w dupie ponawiane ze złośliwą konsekwencją pytanie o jakość artystyczną monodramu Jandy. Podobnie, jak próbę oceniania wartości literackich wspomnień Wałęsowej. Tak, powiedzmy to głośno, jak najgłośniej: niegdysiejsza pierwsza dama nie jest Hellen Fielding ani nawet Katarzyną Grocholą, a dyrektorka Teatru Polonia w tym wypadku nie walczyła o Wiekopomne Sceniczne Dzieło. Co nie znaczy, że należy im się typowe dla drobnomieszczaństwa lekceważenie, połączone z pogardą wobec zjawisk wykraczających poza przyjęte konwencje. Wręcz przeciwnie! Janda wzmacniając swoim autorytetem siłę świadectwa Wałęsowej zrealizowała może najważniejsze w swej karierze zadanie artystyczne i obywatelskie. Gdy sama książka zarośnie kurzem zapomnienia na dalekiej półce polskich regałów wypowiedź Jandy będzie żyła i będzie słuchana nadal. I obok Edukacji Rity, Kochanków mojej mamy czy Shirley Valentine stanowić będzie żelazny katalog tekstów i postaw, z którymi identyfikują się polskie kobiety.
Krystyna Janda w wypowiedzi, której udzieliła nam dla magazynu Wszystko o kulturze dla TVP2 zwróciła uwagę, że Danuta W. w Warszawie przyjmowana jest zupełnie inaczej niż w Gdańsku. Na Targu Węglowym spektakl zabrzmiał bardzo serio, na Marszałkowskiej - odbierany jest jak farsa z życia Wałęsów. Śmichom, chichom nie ma końca. To nie przypadek, bo stosunek Polaków do rodziny W. to typowy przejaw narracji klasowej: przedstawiciel ludu, niewykształcony robotnik przejmuje inicjatywę z rąk klas wyższych i prowadzi do zwycięstwa. To jest niedopuszczalne! Czy on w ogóle wie, że istnieją sztućce do ryb? Jak to możliwe, że sukienki szyje jej zaprzyjaźniona krawcowa a nie Maciej Zień czy Gosia Baczyńska? Odczuwam wielki szacunek do Jandy, że nie wkręca się w to myślenie. Zamiast sushi i ręcznie ucieranych pralinek przygotowuje na scenie szarlotkę według przepisu Wałęsowej i w finale zaprasza widzów do jej skosztowania. Niestety, bankiet w foyer gdańskiego teatru rządził się już celebryckimi prawami. Szarlotki na nim nie podawano.
Na zdjęciu: Danuta i Lech Wałęsowie na widowni Teatru Wybrzeże w Gdańsku, 11 października 2012 r.
