Artykuły

To jedno z najbardziej oczekiwanych wydarzeń wrześniowego Europejskiego Kongresu Kultury. Dwaj muzycy sceny alternatywnej: Jonny Greenwood z Radiohead i klasyk elektroniki Aphex Twin zagrają skomponowaną pół wieku temu przez Krzysztofa Pendereckiego "Polymorphię" - utwór, który grano nie tylko na klasycznych instrumentach, ale też na maszynie do pisania i pile łańcuchowej.

Kariera Krzysztofa Pendereckiego rozpoczęła się pod koniec lat 50. ubiegłego wieku, kiedy wygrał konkurs dla młodych kompozytorów, zgarniając trzy pierwsze nagrody. Przez pierwsze lata wchłaniał dokonania muzycznej awangardy, którą szybko sam zaczął współtworzyć. W jego kompozycjach oprócz klasycznych instrumentów pojawiały się maszyna do pisania, syrena alarmowa i piła elektryczna. Właśnie z tych eksperymentów rodziły się kompozycje, takie jak: "Anaklasis", "Fluorescences" i "Polymorphia". Podczas nadchodzącego Europejskiego Kongresu Kultury Jonny Greenwood i Aphex Twin wykonają ten ostatni utwór.

To nie przypadek, że Jonny Greenwood i Richard David James, czyli Aphex Twin, sięgnęli po muzykę polskiego kompozytora. Obaj artyści, którzy kariery rozpoczęli około 30 lat po Pendereckim, inspirują się wczesną twórczością polskiego kompozytora, mają też za sobą "klasyczne" doświadczenia.

Greenwood jest najbardziej znany jako lider i gitarzysta zespołu Radiohead, w którym odpowiada również za syntezatory i dźwięki elektroniczne; ma też na swoim koncie solowe nagrania. Debiutował muzyką do filmu "Bodysong", w 2004 roku został kompozytorem rezydentem BBC Concert Orchestra, z którą nagrywał soundtrack do "Aż poleje się krew" i "Norwegian Wood". Skomponował też utwór "Popcorn Superhet Receiver" inspirowany "Trenem dla ofiar Hiroszimy" Pendereckiego. Swoimi dziełami zdążył pokazać, że w klasyce czuje się tak samo świetnie jak w alternatywnym rocku.

Richard David James zaczął tworzyć muzykę w wieku 14 lat, budował własny sprzęt grający i wyciskał z maszyn nietypowe dźwięki. Jest jednym z najbardziej znaczących artystów muzyki elektronicznej i prekursorem gatunku nazywanego intelligent dance music. Utwory Aphex Twina wykonywały już orkiestra London Sinfonietta czy Alarm Will Sound, a jego muzyką inspiruje się również Radiohead. Na jego twórczość wpływ miał nie tylko Penderecki, ale też Karlheinz Stockhausen, z którym jednak artysta trochę się pokłócił. W wywiadzie dla magazynu "The Wire" Stockhausen zapytany o muzykę Aphex Twina stwierdził, że powinien on zaprzestać budowania postafrykańskich powtórzeń i zacząć zmieniać rytm. James nie pozostał mu dłużny, ripostował, że Stockhausen powinien przestać tworzyć abstrakcyjne, przypadkowe formy, przy których nie można tańczyć.

We Wrocławiu usłyszymy trzy kompozycje Krzysztofa Pendereckiego: "Polymorphia", "Tren dla ofiar Hiroszimy" i "Kanon". 50 lat po premierze "Polymorphii" Jonny Greenwood zagra kompozycję "48 Responses to Polymorphia", a Aphex Twin "Polymorphia Reloaded". Pierwszy koncert zapowiadany jest jako "bardziej klasyczny", drugi ma być "rave'owy". Oba utwory będą miały podczas Europejskiego Kongresu Kultury premiery.

To nie pierwszy mariaż klasyki z rockiem czy elektroniką. W przypadku rocka warto wspomnieć o płycie "S&M" Metalliki, jednak połączenie muzyki symfonicznej z elektroniczną nie jest już takie oczywiste. Chyba jako pierwszy techno z orkiestrą symfoniczną pożenił Jeff Mills, ceniony producent z Detroit. W 2005 roku razem z Montpellier Philharmonic Orchestra dał koncert, którego zapis wydał berliński Label Tresor, na co dzień publikujący muzykę taneczną. Także renomowana wytwórnia Deutsche Grammophon zaczęła odświeżać swoje zasoby, oddając je w ręce sprawnych producentów elektroniki. Carl Craig i Moritz von Oswald rozebrali i ponownie złożyli kompozycje Ravela, a Jimi Tenor utwory m.in. Steve'a Reicha czy Erika Satiego. Ostatnio także Ricardo Villalobos z Maksem Loderbauerem przerobili dorobek wytwórni ECM, wydającej dzieła m.in. Arvo Pärta, który pojawi się na EKK.

Europejski Kongres Kultury odbędzie się we Wrocławiu od 8 do 11 września. Do momentu rozpoczęcia kongresu co tydzień prezentujemy najciekawsze wydarzenia, które będą miały wtedy miejsce.