Artykuły

Pod koniec czerwca wystartowała nowa seria wydawnictwa Ha!art - "Linia teatralna". Jako pierwsza ukazała się pięknie wydana monografia Jana Fabre'a, autorstwa Luka van den Driesa. O tym, jakich książek teatralnych możemy się spodziewać w najbliższym czasie, mówi Iga Gańczarczyk, redaktor serii.

Joanna Targoń: Jakie są plany serii?

Iga Gańczarczyk: Nie definiujemy sztywno linii programowej. Chcemy wydawać monografie poświęcone i reżyserom, i dramatopisarzom, i teoretykom, planujemy też dużo tłumaczeń. W Polsce brakuje książek o czołowych zagranicznych reżyserach, których przedstawienia oglądamy na festiwalach, ale skazani jesteśmy na szczątkowe informacje w recenzjach czy katalogach festiwalowych. A takich książek wydaje się za granicą mnóstwo.

Chcemy nadrobić te zaległości, wydać książki o Franku Castorfie, Wooster Group, Klausie Michaelu Grüberze. Ale nie mamy zamiaru ograniczać się do dobrze rozpoznawalnych w Polsce nazwisk. Interesuje mnie interdyscyplinarność - teatr widziany poprzez różnego rodzaju tradycje, poprzez związki ze sztukami wizualnymi, performance'm, teatrem tańca. Albo z nowymi mediami. O tych zjawiskach również niewiele się pisze w Polsce.

Czyli głównie przekłady.

- Nie, nie tylko. Będziemy też zamawiać książki - czasem nie ma sensu tłumaczyć monografii sprzed paru lat, lepiej zrobić wybór najciekawszych tekstów. W Polsce wiele osób zajmuje się współczesnym teatrem, pisze interesujące doktoraty. Chcemy wykorzystać ich wiedzę. Zamówiliśmy u Wojciecha Klimczyka książkę o teatrze tańca, dziedzinie w Polsce mało opisanej - wyszła do tej pory jedna książka, Aleksandry Rembowskiej o Pinie Bausch. A to gigantyczna przestrzeń, bardzo inspirująca dla współczesnego teatru. Wojciech Klimczyk studiował reżyserię i socjologię, od paru lat pracuje w Holandii jako dramaturg, jest również współzałożycielem kolektywu Harakiri Farmers. Napisał doktorat o teatrze tańca w Holandii "Anthropology of Contemporary Dance Theatre. Dynamics of Artistic Practice", a dla nas przygotowuje wprowadzenie do teatru tańca, rodzaj podręcznika na ten temat, opisujący różne zjawiska. Książka będzie przedstawiać działalność najważniejszych artystów tańca współczesnego: od opartej na intensywnej fizyczności, niezwykle teatralnej estetyki tańca flamandzkiego i niderlandzkiego (choćby: Jan Fabre, Wim Vandekeybus, Ann Van Den Broek, Andre Gingras, Club Guy & Roni) po minimalistyczną, nawiązującą do sztuki performance twórczość takich choreografów, jak: Jerome Bel, Xavier Le Roy, Ivana Müller czy Bruno Listopad.

A polski teatr?

- W połowie września wyjdzie "20-lecie. Teatr polski po 1989", zbiór tekstów na temat polskiego teatru ostatnich 20 lat. Większa ich część pochodzi z konferencji zorganizowanej rok temu przez UJ we współpracy z PWST, ale kilka powstało specjalnie do tej książki.

Zaczynamy od książek, które mogą przyciągnąć czytelników. Oprócz tych dwóch, o których mówiłam - "Wizjonerzy ciała. Panorama współczesnego teatru tańca" i "20-lecie. Teatr polski po 1989" - planujemy wydanie wywiadów z Bernardem-Marie Koltesem. To rozmowy drukowane w latach 80. w różnych, głównie francuskich, gazetach. Wybór i układ rozmów przygotował dla Éditions de Minuit Alain Prique. W publikacjach o Koltesie autorzy często powołują się na tę książkę, natomiast w całości jest w Polsce nieznana. A jest nie tylko ciekawym świadectwem poszukiwań teatralnych Koltesa, ale też rodzajem jego niezamierzonej autobiografii - prawie wszystkie rozmowy były autoryzowane. Niektóre teksty mają formę monologu, inne wywiadu - składają się w ciekawy obraz Koltesa, autora w Polsce cenionego, ale rzadko wystawianego.

Z sukcesem głównie przez Krzysztofa Warlikowskiego.

- Okazją do wydania tej książki będzie planowana na 30 września premiera w Nowym Teatrze w Warszawie spektaklu Warlikowskiego "Koniec", w którym znalazł się tekst Koltesa "Nickel Stuff". Książka ma wyjść w dniu premiery.

Następną w kolejności będzie książka o Sarah Kane - Grahama Saundersa "Kochaj mnie lub zabij. Sarah Kane i teatr skrajności" - składająca się z dwóch części. Pierwsza jest chronologicznym wprowadzeniem do sztuk Kane ("Zbombardowani", "Miłość Fedry", "Oczyszczeni", "Łaknąć", "Psychosis 4:48"), w którym autor kładzie nacisk na najważniejsze strategie dramaturgiczne i tematy obecne w jej twórczości oraz umieszcza ją na tle przemian w teatrze brytyjskim lat 90. Druga część to wybór rozmów przeprowadzonych z Kane zarówno przez praktyków, jak i teoretyków teatru, jej bliskich współpracowników oraz krytyków i zwolenników jej twórczości.

Do jakiego czytelnika chcecie trafić?

- To nie są - może oprócz "20-lecia"- książki uniwersyteckie, raczej pełniące funkcję popularyzatorską. Skierowane są do różnych odbiorców - myślę, że przeczytają je tak reżyserzy czy aktorzy, jak i teoretycy czy widzowie zainteresowani ambitniejszym teatrem.

W nowym roku wyjdzie książka Georges'a Didi-Hubermana o Brechcie. Autor bierze na warsztat dwa teksty Brechta - "Dziennik pracy" i dziwaczny atlas obrazów zatytułowany "ABC wojny", w których Brecht wycina, skleja, zestawia i komentuje wiele dokumentów wizualnych i reportaży fotograficznych dotyczących II wojny światowej. Didi-Huberman pokazuje, w jaki sposób Brecht dokonuje swoistej inscenizacji tekstów i obrazów, i jak dzięki temu powstaje inna niż oficjalna wizja historii - historii rozegranej "w swoim własnym teatrze". To praca z pogranicza teatru i historii sztuki. Książki o Koltesie, Kane i Brechcie wydajemy wspólnie z Nowym Teatrem w Warszawie. Planujemy współpracę z festiwalami, teatrami, instytucjami, w ten sposób łatwiej też zdobyć fundusze.

Pierwszą książkę, "Corpus Jan Fabre", wydaliście wspólnie z festiwalem Malta, na którym po raz pierwszy w Polsce pokazywany był spektakl tego reżysera.

- Malta zgłosiła się do wydawnictwa z propozycją wydania dwóch książek na tegoroczny festiwal - "Corpus Jan Fabre" i jubileuszową książkę o Malcie. Postanowiliśmy Fabre'a włączyć do serii, bo dokładnie trafił w nasze zainteresowania, natomiast drugą książkę "Energetyczne nakłucie. 20 lat festiwalu Malta" Ha!art wydał poza serią.

***

Iga Gańczarczyk, absolwentka teatrologii UJ i dramaturgii PWST w Krakowie. Jako dramaturg pracowała m.in. z Krystianem Lupą i Agnieszką Holland. Pisała o teatrze w "Didaskaliach". Pracuje w PWST. Redaktorka serii teatralnej Ha!artu.