Stanisław Rzecki
RZECKI Stanisław, także Szreniawa-Rzecki, właśc. S. Rzecznik (19 X 1884 lub 1888 Warszawa - 25 IV 1972 Warszawa), scenograf. Był synem Lucjana Rzecznika (zob. t. 1) i Zofii Rawicz z Gurbskich (zob. t. 1), mężem Antoniny Muller (ślub w 1917). Ukończył gimn. w Warszawie, a nast. do 1908 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, m.in. u T. Axentowicza i S. Wyspiańskiego. Brał wtedy udział w programach Zielonego Balonika - rysował i komentował karykatury; występował także w 1909 w warsz. Momusie. W 1909-13 studiował w Paryżu. Po powrocie założył w Warszawie Tow. Młoda Sztuka. W czasie I wojny świat, walczył w Legionach Polskich. W 1915 rozpoczął współpracę z t. warszawskimi jako scenograf i projektant kostiumów. Współpracował: z T. Powszechnym (kostiumy do "Cyda", 1915), z T. Polskim (kostiumy do "Księcia Niezłomnego" i dek. do "Cyrulika sewilskiego", 1918), z Redutą (kostiumy do "Fircyka w zalotach", 1920 i dek. do "Pierścienia wielkiej damy", 1936). Projekty jego spotykały się z uznaniem. J. Lorentowicz pisał, iż "Rzecki wniósł do swych dekoracji i kostiumów taką dyskrecję tonu ogólnego, tyle smaku i harmonii, że odbijał nadzwyczajnie od jaskrawości barw najznakomitszych swych kolegów".
Po II wojnie świat. zrealizował jeszcze parę projektów scenograficznych: w T. im. Słowackiego w Krakowie (Fantazy, 1946), oraz w Warszawie w T. Kameralnym ("Sprytna wdówka", 1950) iT. Narodowym ("Szkoła żon", 1959). Był jednak przede wszystkim rzeźbiarzem, malarzem, grafikiem. Miał szereg wystaw w kraju i za granicą (Paryż, Bruksela, Berlin, Rzym, Nowy Jork, Wenecja). Był członkiem różnych grup artyst., założycielem Instytutu Sztuk Plastycznych w Warszawie i jego dyr. (od 1926 do 1937); także wieloletnim pedagogiem. Współpracował z tygodnikiem "Liberum Veto". Był jednym ze współautorów zbioru "Teka Melpomeny. Autolitografie", Kraków 1904.
Bibl.: Almanach 1971/72; Dymek z papierosa; Karwacka: Momus; Lorentowicz: T. Polski s. LVII; Łoza: Czy wiesz; Peretiatkowicz, Sobeski; Strzelecki: Plastyka teatr.; Szyfman: Labirynt; Sł. Pol. 1969 nr 191; Stolica 1969 nr 34; Ty i Ja 1968 nr 4 (il.); Życie Warsz. 1972 nr 101, 102.
Ikon.: S. Kuczborski: Portret, karyk., autolit., 1905, Teka Melpomeny, repr. J.P. Gawlik: Powrót do Jamy, Kraków 1961; NN: Rz. jako Pierrot, na zaproszeniu na wieczór Zielonego Balonika, 1906, Teka Melpomeny, repr. J.P. Gawlik: Powrót do Jamy, Kraków 1961; Jotes (J. Szwajcer): Portret, karyk., we fragm. panoramy w kawiarni Mała Ziemiańska w Warszawie, repr. Świat 1957 nr 13 i J. Szwajcer: Ze wspomnień karykaturzysty, Wrocław 1960; Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
Uzupełnienia bibliograficzne
- Dwornik Gutowska Ewa: Rzecki (Szreniawa-Rzecki, pierwotnie Rzecznik) Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993 [wersja cyfrowa];
- Milewska Wacława, Zientara Maria: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914–1918, Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków 1999