Czesław Wiśniewski
WIŚNIEWSKI Czesław, właśc. Cz. Ładoś (1868 - 18 IX 1910 Piotrków), aktor, reżyser, dyr. teatru. Byt synem Jana i Pauliny Ładosiów, mężem - Jadwigi W., ojcem aktorki Ireny Ładosiówny. Początkowo używał nazwiska Ładoś, później zaś stale panieńskiego nazwiska żony. Po ukończeniu gimn. był uczniem E. Derynga. Latem 1893 występował w zespole W. Kicińskiego w t. letnim w Parku Krakowskim, później prawdopodobnie krótko we Lwowie. Występował potem w zespołach: W. Antoniewskiego w Stanisławowie (sez. 1894/95), S. Staszewskiego w Kielcach i Łowiczu (1895), Cz. Janowskiego w Częstochowie (od listopada 1895 do marca 1896) oraz w Dąbrowie Górniczej i Piotrkowie (kwiecień, maj 1896), F. Felińskiego w Ciechocinku (czerwiec-wrzesień 1896), B. Mareckiego w Piotrkowie i Częstochowie (1898), R. Romanowicza w Busku (1898), w sez. 1898/99 krótko w zespole objazdowym w Rosji pod dyr. J. Popławskiego i G. Morskiej. Wiadomości z 1895-99 nie są pewne i mogą częściowo dotyczyć -> Lucjana W. lub -> aktora W., wiadomo natomiast, że Czesław W. w tym okresie prowadził własny zespół w Rypinie (1898), a także występował w ciągu dwóch zimowych sez. w t. pozn. (1898-1900). W 1900 (do marca) występował w T. Ludowym w Łodzi, następnie w zespole H. Morozowicza w Lublinie (marzec, kwiecień); w maju 1900 był reżyserem zespołu występującego w t. lub. jako "Zespół byłych artystów t. ludowego łódzkiego". W 1900 zorganizował własnv zespół i wraz z Sokołowskim kierował jego występami w sez. 1900/01 w Piotrkowie (od 15 X 1900 do stycznia 1901 lub dłużej). W 1902 występował ze swym zespołem w Płocku (marzec), Łomży, Lublinie (od 8 VII do września w T. Letnim "Rusałka"), w sez. 1902/03 grał w zespole W. Glogera w Piotrkowie. W 1903 prawdopodobnie kierował zespołem w Płocku, w 1905 był dyr. w Płocku i Włocławku (marzec, kwiecień), w sez. 1905/06 w Lublinie (październik-kwiecień; okresowo z W. Dolskim), a w 1906 zorganizował objazd i dawał przedstawienia w: Siedlcach, Radomiu, Busku, Sandomierzu, Pińczowie, Chmielniku, Solcu, Stopnicy i Staszowie. W sez. 1906/07 kierował swym zespołem w Kaliszu i Koninie, w sez. 1907/08 w Częstochowie (do kwietnia 1908), w 1908 w Nałęczowie, Radomiu (od 1 X), w sez. 1908/09 w Łomży. W 1909 wyjechał do Piotrkowa, gdzie zorganizował i prowadził do śmierci zespół dram., który występował w sali kinematografu "Czary".
Był dobrym aktorem charakterystycznym; ważniejsze role: Bolesław Śmiały ("Bolesław Śmiały"), Natan ("Sędziowie"), Ksiądz Kordecki ("Obrona Częstochowy"), Ruszczyc ("Złote runo"), Michał Osypowicz ("Harde dusze"), Wicek ("Państwo Wackowie"), Fikalski ("Dom otwarty"), Walenty ("Zagroda Sobkowa"), Szambelan ("Pan Jowialski"), Pszeniczkiewicz ("Okrężne"), Łykalski ("Majster i czeladnik"). Ceniono go również jako reżysera i kierownika zespołów prowincjonalnych; ze swym zespołem wystawiał ambitny repertuar, m.in. "Bolesława Śmiałego", "Marię Stuart" F. Schillera, "Fausta", "Nadzieję", "Upiory". Był autorem artykułu "Teatr prowincjonalny w Królestwie Polskim. Rys krytyczny z ostatnich lat piętnastu tj. od r. 1894 do 1909". ("Scena i Sztuka" 1910 nr 2, 3, 4 i 6).
Bibl.: Bar: Dzieje t. krak. s. 146; Estreicher: Drużyny s. 7; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Olszewski: Z kronik teatr.; Gon. łódz. 1900 nr 33; Kur. teatr. 1901 nr 2; Lutnista 1905 nr 2, 3; Scena i Sztuka 1907 nr 5, 1908 nr 1, 1910 nr 6; Ziemia Kujawska 1968, odb. (S. Dąbrowski s. 66); Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN; Afisze i dokumenty, zb. I. Ładosiówny Warszawa; Akt zgonu 1910/608, parafia Św. Jakuba Piotrków Trybunalski.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - zb. I. Ładosiówny Warszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973