Jan Brzechwa
BRZECHWA Jan, właśc. Jan Wiktor Lesman, pseud. Szer-Szeń (15 VIII 1898 Żmerynka na Podolu - 2 VII 1966 Warszawa), kierownik artyst. i literacki teatru. Był synem Aleksandra Lesmana i Michaliny z Lewickich, bratankiem poety Bolesława Leśmiana. Był trzykrotnie żonaty; pierwszy raz w 1926; druga żona zginęła w czasie II wojny świat.; po raz trzeci ożenił się w 1946 z Janiną Magajewską. Znany poeta, satyryk, a przede wszystkim niezwykle popularny autor książek dla dzieci, debiutował jako autor satyrycznych tekstów dla warsz. kabaretów i t. rewiowych. Współpracował m.in. z teatrami: Argus (1918), Sfinks i Miraż (1918-22), Stańczyk (1922), Perskie Oko (1925-27), Karuzela (1927), Czerwony As (1927-29). W sez. 1930/31 (od września 1930 do sierpnia 1931) był kier. artyst. t. rewiowego Wesoły Wieczór, a od stycznia 1933 do 1934 kier. lit. kabaretu Nowy Momus w Warszawie. W swej działalności kabaretowej używał pseud. Szer-Szeń. Podczas powstania warsz. w sierpniu 1944 współpracował z powstańczym t. lalkowym pn. Kukiełki pod Barykadą. Po II wojnie świat. współpracował z warsz. T. Syrena, gdzie w sez. 1954/55-1956/57 był członkiem kolegium repertuarowego (od 1955 jego przewodniczącym). Z wykształcenia prawnik, specjalizował się w dziedzinie prawa autorskiego; był jednym z założycieli i wieloletnim (1924-39) radcą prawnym ZAiKS-u, a w 1953-55 prezesem jego Rady Naczelnej. Po II wojnie świat. liczne jego utwory adaptowano i wystawiano na scenach dla dzieci, m.in. "Baśń o korsarzu Palemonie", "Pan Drops i jego trupa", "Akademia pana Kleksa", "Bajka-Samograjka". Swą współpracę z kabaretami warsz. wspominał w szkicu pt. "Na marginesie", zamieszczonym w tomie "Dymek z papierosa", czyli "Wspomnienia o scenkach i nadscenkach" (Warszawa 1959). Bibl.: "Dymek z papierosa" s. 253, 282-288; Krasiński: "rsz. sceny"; Łoza: "Czy wiesz"; "Rendez-vous z Syreną"; Sempoliński: "Wielcy artyści"; SWPP; WEP; M. Waszkiel: "Dzieje teatru lalek w Polsce", Warszawa 1990; Rocz. Lit. 1966. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
