Osoby

DZIENISIEWICZ Maciej (28 lutego 1939 Łódź – 25 lutego 1987 Warszawa),

aktor, reżyser, dyrektor teatru. 

Był synem urzędnika kuratorium Henryka Dzienisiewicza, i nauczycielki Anny z Bujaków; kuzynem aktorki Moniki Dzienisiewicz-Olbrychskiej; mężem aktorki Antoniny Girycz (ślub 30 stycznia 1966 w Warszawie). Od 1949 mieszkał z rodziną w Warszawie. Krótko uczęszczał do szkoły baletowej, kształcił się też muzycznie. W 1957 w Warszawie zdał maturę w II Liceum Ogólnokształcącym. W tym samym roku został przyjęty na Wydział Aktorski warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, który ukończył w 1961. Podczas studiów współpracował ze Studenckim Teatrem Satyryków (STS-em), np. w 1958 wziął udział w przedstawieniu Bal maskowy. 

Od 1 lipca 1961 do końca sezonu 1962/63 był aktorem Teatru Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Później grał w Warszawie: w sezonach 1963/64–1968/69 w Teatrze Polskim, od 1 września 1969 do 31 stycznia 1972 w Teatrze Klasycznym, a od 1 lutego 1972 do 30 maja 1981 w Teatrze Rozmaitości. Od 1 czerwca 1981 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru im. Szaniawskiego w Wałbrzychu i funkcje te pełnił do końca sezonu 1981/82. Następnie wrócił do Warszawy i od sezonu 1982/83 do końca życia pracował na etacie asystenta reżysera w Teatrze Wielkim. Zmarł nagle. 

W Zielonej Górze, prócz wielu małych ról, zagrał też: Bukowioza (Grzech, 1961), rolę tytułową w Fircyku w zalotach (1962), Wiktora (Połowczańskie sady, 1962). Na scenach warszawskich nie obejmował większych ról. W Teatrze Polskim wystąpił np. jako: Egmont (Przed zachodem słońca, 1964), Berchendowski (Martwe dusze, 1969); w Teatrze Klasycznym jako Filip Grzegotka (Gwałtu, co się dzieje!, 1970), Niko (Dundo Maroje, 1971); w Teatrze Rozmaitości jako: Poeta Wintazy Końskowodny (Dziś straszy, 1972), Dieter (Nowe cierpienia młodego W., 1974), Kapral (Nagi król, 1978), Anioł poległy (Jasełka na dzień bieżący, 1981). Zagrał też w Teatrze Ateneum Tomka w Biografii (1968), a w Teatrze Ochoty Krogstada w Norze (1978). W listopadzie 1966 jako jeden z trzech polskich aktorów wystąpił w Teatro Stabile w Turynie w spektaklu z międzynarodową obsadą pod tytułem Czy to jest człowiek?, poświęconym dziejom więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych. W 1965–81 występował też niekiedy w spektaklach telewizyjnych, grał w serialach, np. Dyrektorzy, Doktor Murek i w kilku filmach, m.in.: Moja wojna, moja miłość, Yokohama. 

Nie aktorstwo jednak, lecz interesowała go reżyseria i na tym polu miał dokonania. Zaczynał jako asystent w Teatrze Polskim (Przed zachodem słońca, 1964; Sławna historia o Troilusie i Kressydzie, 1965; Hedda Gabler, 1966; Nam nie drewno potrzebne, lecz kamień, 1967). W 1977 był na stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki w Leningradzie w Teatrze im. Gorkiego, gdzie pełnił funkcję asystenta reżysera przy realizacji Cichego Donu w reżyserii Georgija Towstonogowa. Pierwszą samodzielną pracę reżyserską przygotował w Teatrze Ochoty w Warszawie (Sprawa Eatherly’ego, premiera 18 listopada 1978), a potem reżyserował gościnnie w Teatrze im. Horzycy w Toruniu takie przedstawienia, jak: Elektra moja miłość (1979), Dom Andrzeja Niedoby (1979) i Głupi Jakub, z drobiazgowo odtworzoną scenografią Władysława Daszewskiego (1980). W Teatrze Wybrzeże w Gdańsku reżyserował Starą cegielnię (1979). W czerwcu 1981 na Festiwal Moniuszkowski w Kudowie Zdroju przygotował inscenizację Śpiewnika domowego patrona tej imprezy. W czasie swej dyrekcji w Wałbrzychu reżyserował Sen nocy letniej (1981) i Szczęście Frania (1982), potem gościnnie Kochanków z Werony w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku (1982). Ważne były jego prace na scenach operowych. W Teatrze Wielkim w Warszawie był asystentem Laco Adamika przy wystawieniu Amadigi di Gaula Händla (polska premiera 21 lutego 1983), samodzielnie reżyserował tu Małego kominiarczyka (1983) i Paziów królowej Marysieńki (1984), współpracował z Markiem Grzesińskim przy realizacji Wozzecka (1984) i Aidy (1986), z Marią Fołtyn przy Jadwidze, królowej polskiej (1985). W Operze Bałtyckiej w Gdańsku wystawił Małego kominiarczyka (1986). W Teatrze Dramatycznym im. Szaniawskiego w Płocku przygotował Świętoszka (1985) i Sen srebrny Salomei (1986), a tuż  przed śmiercią dał na tej scenie premierę Domu kobiet (14 lutego 1987). 

Dla Teatru TV reżyserował dwa spektakle: Wzywany w charakterze świadka (1983) oraz Strach i nędza Trzeciej Rzeszy (1985). Współpracował z Akademią Muzyczną im. Fryderyka Chopina w Warszawie, gdzie np. w 1986 na Wydziale Wokalno-Aktorskim reżyserował spektakl dyplomowy Czterech gburów. Tabl. 9 

Bibliografia

Almanach 1986/87; 20 lat T. Dramatycznego w Wałbrzychu 1964–84 (il.); XX-lecie T. w Zielonej Górze 1951–71; Komorowska; Kronika t. muz. 1944–89; Pracz: STS; Warsz. szkoła teatr.; Gaz. Rob. 1982 nr 30 (Wywiad z Dz.); Głos Wybrz. 1986 nr 265 (Wywiad z Dz.); Nowości 1979 nr 57; Teatr 1986 nr 6, 1987 nr 6; Życie Warsz. 1987 nr 50, 54, 56. 57; Akta, Pracownia Historii Szkolnictwa Teatr. Akademii Teatr. w Warszawie, ZASP (fot.); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; www.filmpolski.pl; www.encyklopediateatru.pl; Inf. żony, Antoniny Girycz. 

Ikonografia

Fot. – Arch. T. Wielkiego Warszawa, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.