Wrocław. "Pan Tadeusz Live" z polonezem
Wrocławianie, którzy przyjdą na festiwal "Pan Tadeusz Live", powiodą go w niedzielę po południu [11 maja] w wielkim finale imprezy. Przekonamy się, jak muzyka Wojciecha Kilara z filmu Andrzeja Wajdy w wykonaniu orkiestry Filharmonii Wrocławskiej zabrzmi w okalającym Teatr Lalek parku Staromiejskim.
Muzyka filmowa jest gatunkiem z gruntu służebnym - powstaje na konkretne zamówienie i w ustalonej przez kogoś innego niż kompozytor konwencji. Na dodatek przy okazji końcowego montażu filmu nagrana już muzyka bywa niemiłosiernie cięta i gięta, tak by dźwiękowe fragmenty co do ułamka sekundy zgadzały się z obrazem, niekoniecznie zaś układały się w sensowną muzyczną całość.
Wojciech Kilar - jeden z najwybitniejszych na świecie majstrów parających się soundtrackami - jest, o czym przekonywał w niejednym wywiadzie, całkowicie świadomy wszystkich tych ograniczeń. Mawia też, że pisaniem na ekran zajmuje się wyłącznie dla sowitych wynagrodzeń. A jednocześnie jego muzyka filmowa - a jest to katalog obejmujący kilkadziesiąt przeważnie bardzo znanych tematów do słynnych filmów bardzo znanych reżyserów (m.in. Kutza, Zanussiego, Wajdy, Polańskiego, Coppoli i Campion) - jest zbiorem dzieł wartościowych, przemyślanych i utrzymanych w rozpoznawalnym, indywidualnym stylu. Ta poetyka jest zbieżna z tym, czemu - jak utrzymuje katowicki kompozytor - oddaje się on w swojej twórczości z dużo większym zapałem i oddaniem: mszom, koncertom, symfoniom.
W przypadku "Pana Tadeusza" ta zbieżność jest wręcz uderzająca, choć zdaję sobie sprawę, że taka ocena w dużej mierze jest kwestią skojarzeń - słuchacz, widz i czytelnik obcuje przecież ze świętością narodowej poezji, która siłą rzeczy musiała udzielić się i ekranizacji, i jej dźwiękowej oprawie. Niezwykłemu zleceniu, jakie Kilar dostał od Wajdy, towarzyszył niezwykły stan ducha. "Nie lubię słowa natchnienie , ale im jestem starszy, tym bardziej się przekonuję, że coś takiego jest: albo się ma pomysł, albo się nie ma" - powiedział Kilar kilka lat temu. "To przychodzi niezależnie od woli. Nie wiadomo kiedy i gdzie się zjawi. To jest impuls - silnik się zapala, potem wystarczy tylko chwycić za kierownicę. Gdy zobaczyłem tego bociana lecącego w Panu Tadeuszu płynnym ruchem nad otwartą przestrzenią, to od razu pojawiła się muzyka jak ruch jego skrzydeł...".
Płyta z muzyką z "Pana Tadeusza", wydana przy okazji premiery filmu, szybko stała się bestsellerem. Po blisko dziesięciu latach od chwili, gdy dzieło Wajdy trafiło do kanonu filmów oglądanych przez uczniów zamiast czytania szkolnych lektur, muzyka Kilara ciągle zachwyca. Każdy z kilkunastu krótkich fragmentów (odpowiadających z grubsza kluczowym momentom każdej z dwunastu ksiąg poematu) jest popisem instrumentacyjnej mądrości i skromności Kilara: gdy polowanie - grzmią waltornie, gdy mrówki - jak w ukropie uwijają się smyczki, gdy bitwa - warczą werble i trąby, a gdy umiera Jacek Soplica - słuchacza otula niemal Mahlerowskie adagio. Nic dziwnego, że przygotowana przez samego kompozytora suita koncertowa jest od lat przebojem filharmonii w całej Polsce. Naturalnie najsłynniejszym i najbardziej przebojowym fragmentem tej ścieżki dźwiękowej jest finałowy polonez, imponujący werwą i rozmachem. Niespełna pięciominutowa kompozycja jest dziś żelaznym punktem każdej studniówki.
Przy okazji festiwalu "Pan Tadeusz Live" muzyka Kilara zabrzmi na żywo w wykonaniu orkiestry Filharmonii Wrocławskiej pod dyrekcją jej dyrektora Andrzeja Kosendiaka. - To prosta, piękna i idealnie pasująca do obrazu i mickiewiczowskiego przesłania muzyka - mówi Kosendiak. - Nie chcę wyróżniać żadnego z jej fragmentów, tak jak nie potrafiłbym wyróżnić żadnego z elementów samego filmu, jednego z największych arcydzieł Andrzeja Wajdy.
Koncert w niedzielę o godz. 16 w parku obok Teatru Lalek. Gdy wybrzmią ostatnie akordy ponaddwudziestominutowej suity, zapraszamy do udziału w wielkim polonezie.
