Czechow w soczewce Opalskiego
Jak żyć? Czy to wystarczy zrobić karierę, żeby być szczęśliwym? - zastanawia się za Czechowem reżyser Józef Opalski.
Rozmowa z Józefem Opalskim, reżyserem.
Gabriela Cagiel: Wystawiacie opowiadanie Nie całkiem wesoła historia Czechowa, ale sięgacie też po inspiracje zjego innych dzieł.
Józef Opalski: W spektaklu funkcjonują postaci z tytułowego opowiadania, ale sięgamy również po cytaty z innych utworów Czechowa. Nie interesuje mnie opowieść o starym, umierającym człowieku, tylko bardzo czechowowska opowieść o człowieku, który stracił chęć do życia. Wpadł w depresję i mimo różnych sukcesów życiowych nie wie, jak dalej żyć.
W życiu głównego bohatera, profesora Stiepanowicza, ważne są kobiety. Jest żona, córka, która bardzo chce wyjść za mąż, i Katia.
Dramat polega na tym, że Stiepanowicz jest bardzo przywiązany do rodziny, a równocześnie strasznie kocha Katię. W noweli w pewnym momencie ona pyta go, jak żyć. On jej odpowiada: Nie wiem, nie wiem. Później to on szuka u niej odpowiedzi. Jak żyć? Nie wiem. Co zrobić? Nie wiem.
Katia próbowała sił w teatrze. Nie wyszło.
I jest to pytanie: „Dlaczego nie kochasz teatru?". To ważne pytanie zarówno dla Czechowa, jak i dla nas.
Długo podchodziłem do tego tekstu. Uważam go za jedno z największych arcydzieł w historii literatury. To zdumiewające, że napisał to młody człowiek, który miał wtedy 28-29 lat. W tym opowiadaniu jest już wszystko. Cały późniejszy Czechow, którego znamy z wielkich sztuk i opowiadań. To opowiadanie pod każdym względem wyjątkowe.
Od jakiegoś czasu chodzi za mną zdanie z opowiadania: „Obojętność to paraliż duszy, przedwczesna śmierć". Kołacze mi się to po głowie. Chyba nie ma nic gorszego w życiu człowieka niż obojętność.
Utożsamia się pan choć trochę z głównym bohaterem?
W jakimś sensie tak. Nie cierpię na depresję, ale jak się odniesie jakiś sukcesik i wydaje się, że wszystko jest w porządku, to pojawia się to czechowowskie pytanie, jak żyć? Czy to wystarczy? Czy wystarczy być profesorem? Zrobić karierę artystyczną, naukową itd., żeby być szczęśliwym?
