Julian Wilkoszewski
WILKOSZEWSKI Julian (2 X 1834 Kraków - 10 XI 1870 Sasów, pow. złoczowski), aktor. Był synem Józefa W. i Józefy z domu de Rosche. Uczył się u J. Rychtera, a podobno był także jego wychowankiem. W sez. 1850/51 debiutował w zespole J. Barańskiego w Lublinie. Od 1851 występował w t. krak. pod kier. T.A. Chełchowskiego i brał udział w wyjazdach zespołu, m.in. do Poznania (1852). Po objęciu przez Chełchowskiego dyrekcji t. lwow. w 1854 przeniósł się z nim do Lwowa, brał też udział w występach zespołu w Czerniowcach. W 1858 z inicjatywy J. Rychtera przyjechał do Warszawy; 26 XI debiutował w WTR w roli Ballandarta ("Więzy"), 13 XII w roli Gustawa ("Śluby panieńskie") i został zaangażowany do zespołu dramatu. W Warszawie nie zyskał jednak powodzenia i po ostatnim występie 10 XI 1860 w roli Ascania ("Arcydzieło nieznane") wrócił do t. lwow., w którym pozostał już do końca życia, biorąc tylko udział w wyjazdach zespołu, m.in. do Lublina (1865 i 1867). Zmarł na gruźlicę.
K.Ujejski pisał, że "w rolach trzpiotów, fanfaronów, sfrancuziałych lub zangliczonych elegantów jest niezrównany. W ogóle role salonowe najlepiej przypadają mu do twarzy". Wg J.T.S. Jasińskiego "W ułożeniu na scenie, w ruchach była ogłada doświadczonego artysty, w mowie i grze swoboda i zrozumienie, przejęcie się dowodziły sumiennego i myślącego pracownika". Natomiast M. Chomiński widział w nim tylko "bardzo zwyczajnego, umiejącego chodzić po scenie mięciutkiego człowieczka". K. Estreicher zarzucał mu "organ głosu pieszczony, dziecinny", natomiast wg W. Krogulskiego miał W. "miły głos tenorowy, więc i w wodewilach nader częstych w owe czasy był bardzo użyteczny". Grał takie role jak: Lazarillo ("Don Cezar de Bazan"), Wacław ("Zemsta"), Alfred ("Mąż i żona"), Stefan ("Szlachectwo duszy"), Nick ("Maria Stuart" J. Słowackiego), Malcolm ("Makbet"), Romeo ("Romeo i Julia"), Oktaw ("Narcyz Rameau"), Roland ("Montjoye"). Przetłumaczył kilka utworów dram., m.in. "I radość przestrasza".
Bibl.: Estreicher: Teatra; Krzesiński: Koleje życia s. 321, 463; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Ujejski: Artykuły dziennikarskie s. 12-13; Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. - MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
