Józefa Turowska
TUROWSKA Józefa, zamężna Leśkiewicz (5 III 1819 Lipin - 15 I 1884 Warszawa), śpiewaczka. Była córką Wojciecha T., właściciela ziemskiego, i Marii z Wolskich, siostrą -> Marii T. Po utracie rodziców w szesnastym roku życia przybyła do Warszawy. K. Kurpiński, zachwycony jej głosem, przyjął ją do szkoły śpiewu. Po roku nauki 17 VI 1837 debiutowała na scenie T. Wielkiego w Warszawie w partii Izabeli ("Włoszka w Algierze"). W "Pamiętniku Sceny Warszawskiej" zanotowano, że "zadziwiła publiczność niepospolitą mocą, giętkością głosu, łatwością przejść z niskich do najwyższych tonów i dobrą w śpiewie deklamacją". Następnie śpiewała partię Rozyny ("Cyrulik sewilski") oraz tenorową partię Elwina ("Lunatyczka"). W 1841 wyjechała do Paryża na dalsze studia wokalne. Przedtem, by zdobyć fundusze na ten wyjazd, koncertowała w Poznaniu, Berlinie i Frankfurcie. Po ukończeniu studiów w Paryżu powróciła do Warszawy i w krótkim czasie stała się ozdobą zespołu warsz. opery. 12 VIII 1842 wyszła za mąż, w dalszym ciągu jednak używała nazwiska Turowska. 16 XI 1843 śpiewała Agatę ("Wolny strzelec"), wykonując potem główne partie w operach: "Współka z szatanem", "Lukrecja Borgia", "Przysięga", "Marta", "Linda z Chamounix". Ze względów rodzinnych opuściła scenę jeszcze przed czterdziestym rokiem życia. W 1857 odbył się w Salach Redutowych pożegnalny koncert T. Na scenę wróciła jeszcze 1 IV 1861, ale po roku (od 1 IX 1862) porzuciła ją ostatecznie i odtąd śpiewała tylko na koncertach i w kościołach. Znana i ceniona była jako nauczycielka śpiewu. Brała również udział w wykonywaniu oratoriów "Męka Zbawiciela" i "Eljasz".
Bibl.: Pam. sceny warsz. 1838 s. 19, 20, 21, 1839 s. 159; SMP; Sowiński: Słownik muzyków; Kur. warsz. 1837 nr 158, 1843 nr 305; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: A. Pruszyński: Portret, medalion na grobowcu, marmur - Cmentarz Powązkowski, Warszawa; J.B. i P. Puc: Portret (Artyści sceny warszawskiej 1852 wg J. Simmlera), drzew. - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
