Antonina Filleborn
FILLEBORN Antonina, z Laskowskich (ok. 1857 - 22 XII 1893 Warszawa), śpiewaczka, aktorka. Była córką -> Ludwiki Grabińskiej, żoną -> Kazimierza F. Do 1876 występowała pod nazwiskiem panieńskim. Już jako dziecko tańczyła w balecie, a 22 VII 1866 jako dziewięcioletnia dziewczynka występowała w zespole A. Trapszy w Lublinie w roli Klary ("Dom nadleśnego"). Od kwietnia 1869 występowała w zespole A. Carmantranda w Piotrkowie, następnie w 1869-72 z zespołem A. Trapszy m.in. w Kaliszu i Lublinie; od sez. 1873/74 należała do zespołu J. Grabińskiego w Lublinie (grała już wtedy większe role, tzw. naiwno-liryczne w operetkach i wodewilach); z tym zespołem występowała potem w Radomiu (1874), warsz. t. ogr. Tivoli (1875), w Płocku i Włocławku (sez. 1876/77) i w Toruniu (1877). 28 V 1876 w Częstochowie poślubiła śpiewaka Kazimierza Filleborna i odtąd zaczęła używać jego nazwiska. W 1877-78 występowała w zespole męża: w Ciechocinku (lipiec 1877), Lublinie (sez. 1877/78), Radomiu i warsz. t. ogr. Arkadia (lato 1878). W lecie 1879 występowała w zespole J. Grabińskiego w Kielcach, następnie w zespole J. Grabińskiego i S. Krzyszkowskiego w Piotrkowie (wrzesień-listopad 1879) i w Kielcach (sez. 1879/80); od 1880 do 1884 znowu należała do zespołu J. Grabińskiego, z którym występowała m.in. w Lublinie (1880-82), Łowiczu (1880-81), Płocku (1880-83) i Kaliszu (sez. 1883/84). 30 IX 1884 wystąpiła po raz pierwszy w WTR w roli Oliwetty ("Wesele Oliwetty"), obejmując tę rolę po Adolfinie Zimajer. Po kilku występach gościnnych wyjechała do zespołu J. Grabińskiego do Lublina, ale już w listopadzie 1884 została zaangażowana na stałe do t. warszawskich. W zespole farsy i operetki WTR występowała do śmierci, tylko latem wyjeżdżając niekiedy na gościnne występy do zespołu J. Grabińskiego (w 1885 do Płocka i Lublina; w 1886, 1888 do Łodzi). Prasa warsz. odnosiła się do niej początkowo z rezerwą. Krytykowano jej warunki zewnętrzne (była krępa, miała krótką szyję), złą dykcję, szarżę w grze. Mimo to F., obdarzona miłym, dobrze wyszkolonym sopranem zdobyła sobie wkrótce uznanie i odnosiła sukcesy w repertuarze operetkowym, m.in. w partii Orestesa ("Piękna Helena"), Zenobii ("Ptasznik z Tyrolu"), Klary ("Córka pani Angot"), Giletty ("Pierścień rodzinny"), Dory ("Kreolka"), Gabrieli ("Życie paryskie"). W późniejszym okresie, dzięki wytrwałej pracy, była chwalona także w rolach charakterystycznych w komediach i farsach; największy sukces odniosła w roli Olimpii ("Nad przepaścią"). Grała też m.in. Pawłową ("Marcowy kawaler"), Kaśkę ("Emigracja chłopska"). Po śmierci Kazimierza F. wyszła powtórnie za mąż za jego brata, budowniczego Marcelego Filleborna.
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie s. 286, 287, 289, 306, 315, 316; Filler: Melpomena; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Owerłło s. 63; PSB VI (W. Hordyński; tu bibl.); Echo 1877 nr 164; EMTA 1884 nr 54, 1893 nr 532 (il.), 535; Gaz. kieł. 1879 nr 59, 1880 nr 19; Kur. codz. 1869 nr 70; Afisze Bucholtzów, WAPLublin; Chomiński. Ikon.: Fot. w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
