Franciszek Cieślewski
CIEŚLEWSKI Franciszek (29 I 1841 Warszawa - 5 VI 1920 Warszawa), śpiewak. Był synem przemysłowca Franciszka C, i Konstancji ze Skrzypkowskich. Uczył się muzyki i zaczął pracować jako organista w kościele św. Marcina w Warszawie; następnie kształcił się w szkole chórzystów pod kier. J. Mellera i 1 I 1861 otrzymał etat chórzysty w WTR. Głosem C. zainteresował się J. Quattrini i przeniósł go do szkoły solistów, w której był nauczycielem. 27 III 1862 C. Wystąpił w składanym widowisku scenicznym. J.T.S. Jasiński napisał wówczas: "głos jego podobał się powszechnie, lubo gdzieniegdzie dawała się czuć jeszcze nierówność skali i chwiejność". 2 VIII 1865 poślubił Matyldę Kopczyńską. Przez kilka lat C. śpiewał partie drugoplanowe (m.in. 18 X 1866 - Maksa w "Wolnym strzelcu", 10 X 1867 - Kazimierza w "Hrabinie"), już jednak w 1868 wystąpił w roli Fausta, choć jego wielka kariera rozpoczęła się dopiero 15 VII 1871 od partii Manrica ("Trubadur"). W kwietniu 1872 występował we Lwowie (śpiewał Franka we "Flisie") i w Krakowie, po powrocie wystąpił w Warszawie (30 IV 1873) jako Faust, po czym objął prawie wszystkie partie bohaterskie. Śpiewał m.in. Polliona ("Norma"), Jana ("Jan z Lejdy"), Vasco da Gamę ("Afrykanka"), Roberta ("Robert Diabeł"), Ernaniego ("Ernani"), Jontka ("Halka"), Radamesa ("Aida"), Raula ("Hugonoci"), Don Josego ("Carmen"), Lohengrina ("Lohengrin"), Tannhausera ("Tannhauser"), Eleazara ("Żydówka"), Kazimierza ("Hrabina"). Wg J.T.S. Jasińskiego jego "głos zaokrąglił się, wyrównał, spotężniał i nabrał czystości, czucia i zapału. Brakowało jedynie artyście scenicznej gry". W styczniu 1874 występował gościnnie we Lwowie, a w marcu 1877 w Poznaniu, wywołując entuzjazm publiczności. W 1880 złożył dymisję, gdyż dyr. WTR nie chciała podwyższyć mu gaży, i wyjechał do Lwowa, ale już w maju tego roku wrócił na scenę warsz., by 13 VI 1886 ponownie z tegoż powodu zażądać dymisji. Odtąd występował gościnnie na scenach prowincjonalnych (1888 w Łodzi, 1891 w Lublinie, 1892 w Radomiu); w 1890 (prawdopodobnie w zastępstwie) występował na scenie warszawskiej. Śpiewał również w chórach kościelnych i w 1893 obchodził dwudziestopięciolecie swej działalności w chórze katedry św. Jana w Warszawie. Później udzielał lekcji śpiewu; w 1901, jak doniosła prasa, znajdował się w ciężkich warunkach materialnych.
Bibl.: Goślicki: Pamiętnik 1870, 1871; Koryzna I s. 198; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; PSB IV (W. Hordyński); Reiss: Almanach muz. Krakowa; Rulikowski: Teatr warsz.; EMTA 1885 nr 73, 93, 109 (il.), 113, 1886 nr 131, 133, 145, 164, 1887 nr 185, 1888 nr 263, 1889 nr 277, 1890 nr 328, 1893 nr 487, 1901 nr 2; Kur. codz. 1881 nr 172, 1882 nr 150, 1883 nr 32, 105, 1884 nr 239; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: W. Walkiewicz: Portret, lit. - MTWarszawa; Fot. pryw. - Arch. m. Warszawy i woj. warsz., IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
