Karolina Bolesławska z Jóźwiaków
BOLESŁAWSKA KAROLINA
ur. 14 czerwca 1889 - zm. 8 lutego 1929, Turek
śpiewaczka operetkowa (sopran) i artystka. wodewilowa, właśc. Karolina Kowal, po mężu Karolina Jóźwiak lub Karolina Jóźwiak-Bolesławska. Miejsce urodzenia nie jest znane. Na scenie najczęściej grała pod pseudonimem Bolesławska, który pochodził od imienia jej męża.
Z uwagi na wiek (13 lat), informacja o jej występach w Teatrze Ludowym w Krakowie w 1902 jest raczej niewiarygodna. W l. 1906-08 związała się z towarzystwem teatralnym Juliana Myszkowskiego, uchodzącym w tym czasie za najlepszy zespół operetkowy w kraju. Z zespołem tym kolejno występowała w Lublinie (koniec 1906), Kijowie (pocz. 1907) i ponownie w Lublinie (październik - grudzień 1907).
Wiosną 1908 wraz z zespołem Myszkowskiego przyjechała do Kalisza. W mieście pozostała ok. 4 lat. Początkowo grała w Teatrze Miejskim. Od maja do października 1908 występowała pod dyr. Józefa Bieńkowskiego w Teatrze Letnim w Ogródku Warszawskim. Od października 1908 do stycznia 1909 śpiewała w zespole „Operetka Polska”, kierowanym początkowo przez Jana Zakrzewskiego, a następnie przez Wacława Adlera i Henryka Lasockiego. Od poł. 1909 do poł. 1910 ponownie grała w Teatrze Letnim pod dyr. Bieńkowskiego. W sez. 1910/11 należała do zespołu Stanisława Książka-Staszewskiego, z którym, poza Kaliszem, występowała również w Płocku. Z tego pobytu zachowały się nieliczne fotografie wykonane w renomowanym zakładzie fotograficznym Juliusza Domba. Po powrocie do Kalisza w czerwcu 1911 grała w Teatrze Letnim. W październiku tego samego roku ponownie wstąpiła do zespołu Myszkowskiego, który po Książku-Staszewskim objął dyrekcję teatru kaliskiego.
Latem 1912 wraz z mężem Bolesławem grała w Krakowie. Z zespołem Teatru Ludowego pod dyr. Edmunda Rygiera w Parku Krakowskim wystąpiła m.in. w Przedmiejskich zalecankach Stefana Turskiego i w Złym duchu. We wrześniu tego roku została zaangażowana przez małżeństwo Nunę i Bolesława Szczurkiewiczów jako pierwsza wodewilistka do kierowanego przez nich Teatru Polskiego w Poznaniu. W zespole operetkowym tego teatru grała przez dwa sezony (do 1914).
Ponownie powróciła do Kalisza. Kolejno występowała w Teatrze Miejskim Oaza (pod dyr. Karola Wojciechowskiego), gościnnie w Teatrze Letnim w Ogródku Warszawskim (1918), w Teatrze Miejskim (wrzesień i październik 1919 – sala Stowarzyszenia Rzemieślników Chrześcijan pw. św. Józefa) i w Teatrze Letnim Mozaika (od maja do sierpnia 1925 – Ogródek Marii Wypiszczykowej).
Do jej najważniejszych kreacji zaliczyć można m.in. Krysię w Krysi leśniczance Georga Jarno, Wandę w Legionistce Ludomira Michała Rogowskiego, Cibolettę w Nocy w Wenecji Johanna Straussa syna, Małgorzatę w Biednej dziewczynie Leopolda Kuhna, Nelly w Sztygarze Karla Zellera, Ilonę w Gorącej krwi Mieczysława Fijałkowskiego oraz tytułową rolę w Verze Violetcie Edmunda Eyslera.
W związku ze stanem zdrowia (artystka przewlekle chorowała na serce) oraz objęciem przez jej męża posady urzędnika w Starostwie Powiatowym w Turku (ok. 1926 lub 1927), zrezygnowała z aktorstwa zawodowego. Wstąpiła jednak do amatorskiego Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Lutnia”, z którym w grudniu 1927 wystąpiła w wyreżyserowanym przez męża słowno-muzycznym widowisku, na które składały się m.in. spektakl Gabinet ministrów, Divertissement (dialogi, śpiew) oraz operetka Pieśni tyrolskie Thomasa Koschata.
Była zamężna z Bolesławem Jóźwiakiem (1883-1939), aktorem występującym pod pseudonimem scenicznym Bolesław Rembowski, późniejszym urzędnikiem państwowym. Według niepotwierdzonych źródeł rodzinnych małżeństwo miało niepełnosprawną córkę, którą opiekowała się bona.
Zmarła 8 lutego 1929 w godzinach rannych w Szpitalu św. Pawła w Turku. Została pochowana następnego dnia na „Starym” cmentarzu parafialnym przy ul. Chopina w Turku (kw. 5-0-13). Po jej śmierci „Echo Tureckie” z 9 lutego 1929 pisało: (…) Towarzystwo Dramatyczne i miłośnicy sceny tracą w przedwcześnie zgasłej utalentowaną siłę artystyczną, grającą kiedyś zawodowo pierwszorzędne role w poważnych sztukach dobrych teatrów, a ostatnio chętnie przyjmującą udział we wszystkich imprezach, urządzanych na cele społeczne i filantropijne.
Bibliografia
Iga Kozłowska, Teatr w Kaliszu w okresie II Rzeczypospolitej, Towarzystwo Miłośników Kalisza, Kalisz 2005.
Słownik biograficzny teatru polskiego , t. 2, 1900-1980, PWN, Warszawa 1994.
Teatralia kaliskie, Materiały do dziejów sceny kaliskiej 1800–1970, red. Stanisław Kaszyński, Wydawnictwo Łódzkie 1972.
czasopisma: Z teatru w Parku Krakowskim, „Czas” z 5 czerwca 1912; „Kurier Poznański” z 22 sierpnia 1912; „Echo Tureckie” z 4 grudnia 1927; „Echo Tureckie” z 9 lutego 1929.
Dokumenty rodzinne i zdjęcia ze zbiorów autora.
Andrzej Androchowicz (2023)
BOLESŁAWSKA Karolina, z Jóźwiaków, także Jóźwiak-Bolesławska (działała 1902-1925), śpiewaczka, aktorka. Na scenie używała najczęściej nazwiska Bolesławska. Być może w 1902 występowała krótko w T. Ludowym w Krakowie (wiadomość niepewna). W 1906-07 występowała w zespole operetkowym J. Myszkowskiego w Lublinie (koniec 1906), Kijowie (pocz. 1907) i znowu w Lublinie (październik-grudzień 1907); od 1908 dłużej w Kaliszu: w T. Miejskim pod dyr. J. Myszkowskiego (wiosna 1908), T. Letnim w Ogródku Warsz. pod dyr. J. Bieńkowskiego (maj-październik 1908), w zespole Operetki Polskiej pod dyr. J. Zakrzewskiego, a nast. W. Adlera i H. Lasockiego (od października 1908 do stycznia 1909), ponownie w T. Letnim (lato 1909 pod dyr. J. Bieńkowskiego i lato 1910). W sez. 1910/11 występowała w zespole S. Książka w Kaliszu i Płocku, później znowu w Kaliszu: od czerwca 1911 w T. Letnim, a w październiku t.r. w zespole J. Myszkowskiego. W sez. letnim 1912 występowała z zespołem krak. T. Ludowego pod dyr. E. Rygiera w Parku Krakowskim. Od września 1912 została zaangażowana do zespołu operetkowego T. Polskiego w Poznaniu, gdzie występowała w sez. 1912/13 i 1913/14. Później znowu na dłużej związała się z Kaliszem; w 1918 była w T. Miejskim Oaza pod dyr. K. Wojciechowskiego oraz występowała gościnnie w T. Letnim w Ogródku Warsz., w 1919 (wrzesień-październik) była w T. Miejskim, a w 1925 (maj-sierpień) w T. Letnim Mozaika. Występowała przede wszystkim w operetkach i wodewilach, m.in. jako: Krysia ("Krysia leśniczanka"), Wanda ("Legionistka"), Ciboletta ("Noc w Wenecji"), Małgosia ("Biedna dziewczyna"), Nelly ("Sztygar"), Vera ("Vera Violetta"), Ilona ("Gorąca krew").
Bibl.: Kaszyński: Teatralia s. 584, 585. 587, 593, 596, 597, 606, 608, 610 (tu mylnie Aleksandra B.), 616, 618, 619, 651, 654, 657, 681; Michalik: Dzieje t. w Krakowie t. 5 cz. 2; Dz. Kij. 1907 nr 31; Świat Teatr. 1912 nr 1; Maciejewska: Teatr w Poznaniu; Wosiek: Teatry lud.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
