Zofia Batycka
BATYCKA Zofia Maria (1 listopada 1907, Lisko – 6 kwietnia 1989, Los Angeles, Stany Zjednoczone)
aktorka, uczestniczka konkursów piękności
Była córką lwowskiego adwokata Eugeniusza Batyckiego i Janiny Karoliny Amalii z Podstawskich. Zdobywała edukację w Gimnazjum i Domu Zgromadzenia ss. Urszulanek we Lwowie, a następnie w Głównej Szkole Gospodarczej Żeńskiej w Snopkowie (podawana w niektórych źródłach wiadomość jakoby studiowała w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, jest nieprawdziwa). Znała pięć języków obcych: francuski, włoski, angielski, niemiecki i esperanto.
Od najmłodszych lat przejawiała zamiłowania artystyczne, lecz dopiero w 1929 rozpoczęła karierę aktorską za namową aktora i reżysera Ludwika Solskiego. Zadebiutowała rolą Izy Chosłowskiej w filmie Grzeszna miłość, a następnie w ciągu dwóch lat zagrała jeszcze w pięciu filmach – Szlakiem hańby, Moralność pani Dulskiej, Dusze w niewoli, Kobieta, która się śmieje i Dziesięciu z Pawiaka. Film Kobieta, która się śmieje realizowany był w atelier filmowym Paramount w Joinville pod Paryżem, a polską gwiazdę ochrzczono tam mianem „Miss Paramount”. Wcześniej w 1930 zwyciężyła zaś w konkursie Miss Polonia i zdobyła tytuł wicemiss w wyborach Miss Europy.
W 1931 Batycka zadebiutowała jako aktorka teatralna, występując w sztuce Romantyczna noc Hansa Bachwitza. Wyruszyła z nią w tournée po Polsce, w ramach którego zagrała w 35 miastach w ciągu 35 dni. Na początku roku 1932 miała wyjechać do Stanów Zjednoczonych, gdzie otrzymała ponoć propozycję występu w hollywoodzkiej produkcji. Ostatecznie jednak nie udało jej się zaistnieć za oceanem – po krótkim pobycie w Paryżu wróciła do Polski, a rok później na łamach prasy informowano, że zakończyła swoją karierę aktorki filmowej. Nie odniosła też większego sukcesu jako aktorka teatralna. W 1934 występowała na deskach teatrów objazdowych, a w 1935 grała w rewii Konterfekty i ploteczki z dworu króla Stasia w teatrze we Lwowie, lecz w kolejnych latach nie angażowała się już w życie artystyczne.
W latach 1928–1929 Zofia Batycka była związana z tenorem Janem Kiepurą, lecz ich relacja zakończyła się, ponieważ artysta zbyt często podróżował za granicę i nie miał czasu dla ukochanej. W 1931 poznała lotnika Alda Gerardiego, syna bogatego włoskiego przemysłowca, z którym zaręczyła się dwa lata później. Ostatecznie jednak zaplanowany na lato 1933 ślub pary nie doszedł do skutku. Kolejnym mężczyzną w życiu aktorki był pochodzący z Belgii dyrektor towarzystwa handlowego Frans Hendrik (François Henri) Pittevil. Zawarła z nim związek małżeński 30 kwietnia 1938 w urzędzie Caxton Hall, a następnie w katedrze westminsterskiej w Londynie.
Po ślubie Zofia Batycka mieszkała z mężem w Antwerpii, lecz we wrześniu 1940 małżonkowie wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszkali kolejno w Nowym Jorku i Fort Lauderdale na Florydzie. W październiku 1944 przebywali w Brazylii, po czym udali się w podróż do Europy, a we wrześniu 1945 wrócili do USA. 13 maja 1946 aktorka otrzymała amerykańskie obywatelstwo i od tego momentu funkcjonowała w dokumentach jako Sophie Marie Pittevil. We wrześniu 1946 Pittevilowie wrócili do Antwerpii, gdzie Frans Hendrik Pittevil zmarł 7 kwietnia 1949 w wieku 67 lat.
W 1950 Batycka podjęła decyzję o powrocie na stałe do Stanów Zjednoczonych. Zamieszkała w Los Angeles, gdzie początkowo zarabiała na życie jako nauczycielka języków obcych, a następnie otrzymała zatrudnienie w Back Street Antiques w Los Angeles. Po przejściu na emeryturę żywo angażowała się w działalność na rzecz ojczyzny i wysyłała depesze do amerykańskich urzędników i ambasadorów dotyczące sytuacji panującej w komunistycznej Polsce. Została pochowana na Hollywood Forever Cemetery w Los Angeles.
Bibliografia
T. Miciukiewicz,Tajemnice ekranu. Ludzie filmu, Warszawa 1930; W. Panek, Jan Kiepura. Życie jak z bajki, Poznań 2002; J. Maśnicki, K. Stepan, Pleograf. Słownik biograficzny filmu polskiego 1896–1939, Kraków 1996; „ABC” 1929, nr 295; „Chwila” 1934, nr 1; „Cracovia Leopolis” 2017, nr 1(86); „Dziennik Białostocki” 1930, nr 30, 33, 34, 35, 37; „Ekran” 1960, nr 13; 1961, nr 5; „Fort Lauderdale News” 1944, nr 99, 155; 1954, nr 255; „Głos Poranny” 1932, nr 15; „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1930, nr 34, 45; „Kino” 1930, nr 26; 1931, nr 9, 47; 1932, nr 2; 1933, nr 33; „Kino dla Wszystkich” 1929, nr 99; 1930, nr 22; „Kurier Zachodni” 1933, nr 217; „Pomocniczy Język Światowy” 1931, nr 8–9; „Stolica” 1977, nr 20, 21; Brasil, Cartões de Imigração, 1900–1965, Family Search, https://www.familysearch.org/ search/ark:/61903/3:1:33SQ-G5YJ-81Q [tu data urodzenia: 22 VIII 1907]; California Death Index, 1940–1997, Family Search, https://familysearch.org/ ark:/61903/1:1:VP93-B4F; Florida, U.S., Naturalization Records, 1847–1995, Ancestry.com [tu data urodzenia: 22 sierpnia 1907]; Metryka chrztu Zofii Marii Batyckiej, Księga chrztów parafii rzymskokatolickiej w Lisku (Lesku), nr 43/1907; New York, U.S., State and Federal Naturalization Records, 1794–1943, Ancestry.com [tu data urodzenia: 22 sierpnia 1907]; informacje p. Liliany Tademar-Wilk i p. Konrada Tademara-Wilka.
Marek Teler (2024)
