Osoby

WYSOCKI Franciszek, właśc. Geldfelsch lub Geldflesch (22 VII 1855 Lwów- 1939 lub 1941 Rabka), aktor, re­żyser. Uczył się w szkole realnej, a w 1870-72 w szkole dram. we Lwowie. Debiutował w jednym z prowincjo­nalnych zespołów w roli Józefka ("Werbel domowy"). W 1872-76 występował w zespołach objazdowych H. Swaryczewskiego, K. Wołłowicza, A. Grafczyńskiego, P. Woźniakowskiego; w sez. 1876/77 grał w t. pozn., la­tem 1877 w warsz. t. ogr. Belle Vue. Od 9 X 1877 do 25 III 1881 występował w t. krak. (z przerwą w sez. 1879/80, kiedy był w Lublinie w zespole J. Puchniew-skiego). Od 1881 do 1919 należał stale do zespołu t. lwow.; od 1900 był tam również reżyserem. 30 V 1902 w T. Miejskim we Lwowie obchodził jubileusz trzy­dziestolecia pracy scen. w rolach Józefka ("Werbel do­mowy") i Wicka ("Jesienią"). W 1919-25 grał i reżyserował w krak. T. Bagatela; 3 VII 1925 obchodził tu jubileusz pięćdziesięciolecia pracy w roli Ciaputkiewicza ("Grube ryby"). W 1925-29 występował w T. Miejskim im. Sło­wackiego w Krakowie (16 V 1927 odbył się tu jubileusz pięćdziesięciopięciolecia jego pracy). Grał początkowo role młodych chłopców (doskonały był w sztukach o tematyce ludowej), lirycznych kochan­ków, później charakterystyczne (często dobrodusznych staruszków). Był aktorem pracowitym i użytecznym. Miał ciepły głos, o szlachetnym brzmieniu; był "szczup­ły, niewielkiego wzrostu, odznaczał się piękną dekla­macją, która też stanowiła główną zaletę jego sceniczne­go talentu. Role liryczne w dramacie, zwłaszcza ko­stiumowym i typy parobczaków krakowskich znalazły w nim zdolnego wykonawcę" - pisał S. Pepłowski. Ważniejsze role: Maciuś ("Dyliżans"), Cherubin ("Wesele Figara"), Antoni ("Pan Damazy"), Wacław ("Zemsta"), Wió­rek ("Gałganduch, czyli Trójka hultajska"), Janek ("Chata za wsią", zarówno w przeróbce G. Zapolskiej jak i J. Galasiewicza i Z. Mellerowej), Amandus ("Młodość"), Pasquinot ("Romantyczni"), Heffterdingk ("Gniazdo ro­dzinne"), Wodnik ("Dzwon zatopiony"), Dziad leśny ("Za­czarowane koło"), Stańczyk ("Wesele"). Szczególnie zasłużył się scenie lwow. jako wieloletni re­żyser i nauczyciel gry aktorskiej. Pracę pedag. wyko­nywał ok. trzydziestu lat; uczył dykcji w konserwato­rium lwow. i udzielał lekcji prywatnych. "Bez rozgłosu, w samej możności pracy szukając sobie nagrody za pra­cę, małymi zadowalając się rolami, gorliwie, a niezmor­dowanie wystawiał sztukę za sztuką, wcale wydatnie się przyczyniając do tego, że scena lwowska zawsze i bez odchyleń utrzymywała się na poziomie ponadprowincjonalnym" - wspominał A. Grzymała-Siedlecki. Zajmował się także tłumaczeniem utworów dra­matycznych. Był członkiem zasłużonym ZASP. Bibl.: Almanach, Lwów 1911 (il.); Biegański s. 109-111; Cudnowski (il.); Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Got: Teatr Koźmiana; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Okręt s. 396; Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); Pepłowski: Siły sceny lwow. s. 24-25; Pepłowski: Teatr we Lwowie I s. 315, II s. 2, 3, 146; Zapolska: I Sfinks przemówi s. 66, 72, 94, 119, 210, 229, 271, 281; EMTA 1902 nr 23, 24; Scena pol. 1923 z. 7-12; Życie Teatru 1927 nr 17; Afisze, Bibl. Jagiell. Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - MHKraków, MTWarszawa, zb. J. Gota Kraków. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973