Osoby

BASIUKÓWNA Irena Karolina, zamężna Iwanowska (4 listopada 1930 Lwów – 22 lutego 1999 Warszawa),

tancerka. 

Była córką Bazylego Basiuka i Józefy Marii z domu Renner. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa, w 1944–46 rozpoczęła naukę tańca w studiu baletowym przy ukraińskim Państwowym Teatrze Opery i Baletu; była uczennicą N. Bałuchiny. W 1946 przybyła do Bytomia i do 1948 kontynuowała naukę w studiu przy Operze Katowickiej (od końca 1949 Opera Śląska). Równocześnie, od 1 stycznia 1947, należała już do zespołu baletowego tej Opery. W sezonie 1947/48 zadebiutowała w rolach: Kotki Czarnej, Nimfy i Złego Ducha w Panu Twardowskim. Wkrótce została koryfejką, a w 1951–54 była tu solistką baletu. Tańczyła: Wiewiórkę (Swantewit), Cygankę (Bagatela), Dziewczynę (Coppelia), Odaliskę (Casanova), Zaremę i Marię (Fontanna Bachczyseraju), Kwiaciarkę i Srebrną Kaczkę (Złota Kaczka), Rusałeczkę (Rusałka) i Młodszą Siostrę (Kopciuszek).

Od 1 stycznia 1955 do 31 października 1959 występowała w solowych partiach w Operze we Wrocławiu: Guwernantki (Wspomnienie według Bajki Stanisława Moniuszki), Raymondy, Hekate (Noc Walpurgi w Fauście), Demny i Struny (Nestinarka) oraz Kopciuszka i Grymaśnicy (Kopciuszek). W recenzji Tacjanna Wysocka napisała:

jest to nadzwyczaj interesująca tancerka o szerokiej skali uzdolnień, w obydwu rolach – klasycznej i charakterystycznej – jest doskonała,

również Stanisława Platówna podkreśliła, że jej Grymaśnica wyróżniła się „nie tylko doskonałym poziomem tańca, ale także wyrazistą mimiką”. Z kolei recenzent „Słowa Polskiego” zachwycił się „prześliczną i doskonale tańczącą Basiukówną” w roli Markizy (Mała nocna serenada), której taniec „stanowił udany finał nieudanego wieczoru”.

Dnia 16 listopada 1959 została solistką Polskiego Zespołu Tańca Eugeniusza Paplińskiego, a po jego rozwiązaniu, wraz z Paplińskim przeszła 1 stycznia 1962 do baletu warszawskiej Opery, później Teatru Wielkiego. Nie powtórzyła tu wcześniejszych sukcesów, występowała jako koryfejka do 30 września 1981, m.in. w: Cagliostrze w Warszawie (Zosia, 1961); Wierchach (Góralki), Zaczarowanej oberży (Dziewczyny), Święcie wiosny (Dziewczyny), Trójkątnym kapeluszu (Dziewczyny), Świteziance (Uwodzicielki) – 1962; Don Kichocie (1964, Driady), Harnasiach (1966, Druhny), Pietruszce (1972, Cyganki). Na scenie warszawskiej pojawiła się jeszcze gościnnie w premierze Pana Twardowskiego (7 lipca 1985) w charakterystycznej roli Starej Wiedźmy. 

Bibliografia

Almanach 1998/99; Dachtera: Opera Wrocł. 1945–95 (cyt. ze „Słowa Polskiego”); Jankowski, Misiorny; Opera Śląska 1945–55 s. 67 (A. Dygacz; il.); Opera Wrocł. 1945–65 (opinia S. Platówny); Opera Wrocł. 1945–2005 (il.); Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 (il.); Turska: Almanach (il.); Gaz. Wyb. 1999 nr 46; Teatr 1959 nr 5 (T. Wysocka); Akt urodzenia nr ZB-665/235/1930, Arch. USC Warszawa.

Ikonografia

Fot. – ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.