Marian Wawrzkowicz
WAWRZKOWICZ, Wawrzkiewicz Stanisław Marian (25 I 1902 Jarosław - 12 IV 1978 w Anglii), śpiewak, aktor, dyrektor teatru. Był synem Stanisława W. i Tekli z Sikorów, mężem Kazimiery Horbowskiej (zob. t. 1). W Krakowie ukończył szkołę średnią. W 1916-17 służył w Legionach Pol., w 1917-18 w POW; był ranny. Studiował (krótko) historię sztuki na Uniw. Warszawskim. Debiutował w 1920 w wil. T. Lutnia i do kwietnia 1923 występował w zespole opery i operetki w T. Wielkim na Pohulance, najczęściej w drugoplanowych partiach operetkowych i operowych, a także jako Manrico ("Trubadur"). Następnie przeniósł się do Warszawy i od kwietnia 1923 występował w operetkowym T. Nowym, a w sez. 1923/24 w t. Operetka Wodewil. W sez. 1924/25 i 1925/26 był w zespole Krak. Operetki Nowości. W lecie 1925 występował w Krynicy z grupą aktorów warsz. T. Nowości pod kier. W. Szczawińskiego. Na wiosnę 1926 wrócił do Warszawy i śpiewał w zespole kabaretu Qui Pro Quo. W sez. 1926/27 i 1927/28 występował w T. Miejskich we Lwowie; równocześnie na wiosnę i jesienią 1927 brał udział w objazdach krak. t. Nowości pod kier. T. Pilarskiego (Tarnów, Kowel, Równe, Brody, Chełm, Przemyśl). W listopadzie 1927 grał gościnnie w warsz. T. Nowości rolę tyt. w "Paganinim", a w lutym 1928 był z grupą aktorów warsz. w Kielcach. Latem 1928 przystąpił jako udziałowiec do zrzeszenia artystów Qui Pro Quo; z tym zespołem występował w sez. 1928/29 i latem 1929 we Lwowie. W sez. 1929/30 śpiewał znów na scenie lwow. T. Wielkiego (z tym zespołem w Krakowie w lecie 1930, m.in. w partii Cavaradossiego w "Tosce") i gościnnie w Warszawie w Operetce Reprezentacyjnej (listopad 1929). Od listopada 1930 był w zespole Operetki Warszawskiej pod kier. S. Śliwińskiego. Od marca 1931 kierował warsz. T. Nowości (do czerwca wspólnie z E. Gistedt i J. Pawłowskim, a w lipcu i sierpniu samodzielnie); teatr zbankrutował, a W. popadł w długi. W czerwcu 1931 występował też w ogr. t. Bagatela. Od kwietnia do lipca 1932 ponownie kierował T. Nowości (wspólnie z L. Brodzińskim). W sez. 1932/33 i 1933/34 występował w warsz. T. 830 i kierował tym zespołem podczas objazdów od lutego do września 1934 (Kalisz, Kielce, Gdańsk, Tarnów, Kraków, Płock). W lecie 1934 występował też sam gościnnie w Bydgoszczy i Inowrocławiu. W grudniu 1934 śpiewał w warsz. t. Stara Banda, w czerwcu 1935 gościnnie w T. Letnim. W czerwcu 1936 występował w Bydgoszczy. W sez. 1936/37 był solistą T. Lutnia w Wilnie, 1937/38 T. Miejskiego w Bydgoszczy, a 1938/39 T. 815 w Warszawie; późną wiosną 1939 ruszył z tym teatrem w objazd (Kraków, Bochnia, Dębica, Tarnów, Rzeszów, Jarosław, Przemyśl, Lwów). Podczas II wojny świat. znalazł się na Zachodzie; wiadomo, że od 1942 działał w Zarządzie Stow. Artystów i Muzyków Pol., w 1942-44 był członkiem Zarządu Gniazda ZASP-u w Londynie, i że był łącznikiem między T. Kukiełek przy 1 Dywizji Pancernej gen. S. Maczka a dowództwem angielskim. Pozostał na emigracji w Anglii, prowadził hotel w Stratfordzie nad Avonem. Uważany za b. przystojnego, był samorodnym talentem wokalnym. Miał ładny tenorowy głos, ale nie szkolony. Tadeusz Boy-Żeleński oceniając program "Hallo, wujek" w Qui Pro Quo (maj 1926 pisał: "Śliczny głos Wawrzkowicza zapewne nie długo zabrzmi ze sceny opery, gdzie z pewnością nie znajdzie ani tylu, ani tak wdzięcznych słuchaczy". Występował wprawdzie w operach, np. "Trubadurze", "Tosce", "Halce", "Madame Butterfly", ale - jak się zdaje - bez powodzenia. W operetkach śpiewał czołowe partie amantów. O roli Księcia Jerzego ("Najpiękniejsza z kobiet") pisał w 1924 T. Kończyc: "ma piękny głos i postać ujmująca ale ciągle jeszcze jest b. surowy". Inne partie to min.: Raul de Gardefeu ("Życie paryskie"), Fernand de Champlatreux ("Nitouche"), Hrabia Tassillo ("Hrabina Marica"), Stefan ("Wiktoria i jej huzar"). Nie przejawiał większych uzdolnień aktorskich, ale cieszył się powodzeniem i popularnością; lepsze rezultaty niż w klasycznym repertuarze operetkowym osiągał jako śpiewak w rewiach i programach kabaretowych.
Bibl.: Almanach 1977/78; Boy: Pisma t. 22 s. 597 (tu cyt.), t. 23 s. 484, 506; Filler: Operetka; Formanowicz; Krasiński: Warsz. sceny; Łoza: Czy wiesz; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Ordyńska s. 240; Sempoliński; Wielcy artyści; Dz. Lud. 1927 nr 211, 1930 nr 106, 119; Kur. Warsz. 1923 nr 110, 116, 1924 nr 55 (T. Kończyc), 1925 nr 215, 1927 nr 309, 1929 nr 300, 309, 351, 1930 nr 147, 1931 nr 154, 1935 nr 162, 1936 nr 332, 1937 ni 82; Pam. Teatr. 1977 z. 3 s. 390, 1988 z. 1-2 s. 11, 12; Polska Artyst. 1923-24 s. 132, Prz. Teatr. i Film. 1924 nr 16; Rampa 1938 nr 4; Scena Pol. 1922 z. 8-12, 1924 z. 1, 1929 z. 2; Słowo 1922 nr 89, 1923 nr 11, 40, 65; Afisze, IS PAN; Wosiek: Teatry objazdowe.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
