Halina Dobrowolska
DOBROWOLSKA Halina, zamężna Adamczak (25 kwietnia 1930 Wilno – 13 października 1999 Warszawa),
aktorka.
Była córką Pawła, urzędnika bankowego, i Michaliny Dobrowolskich; żoną aktora Jerzego Adamczaka (1925–2010). Po wojnie zamieszkała z rodziną w Wałbrzychu. Uczyła się tu w szkole baletowej, a od 1 listopada 1949 do 28 lutego 1951 występowała w Miejskim Teatrze Lalek, m.in. jako Piętaszek (Robinson Crusoe). W sierpniu 1950 po raz pierwszy wystąpiła w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu w roli Jolanty (Dobry człowiek), a w lutym 1951 została przyjęta do zespołu jako adeptka; zagrała m.in.: Annę (Szczygli zaułek), Michelle (Pociąg do Marsylii). W 1952–55 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie.
W sezonach 1955/56–1960/61 grała w Teatrze Polskim we Wrocławiu; po raz pierwszy wystąpiła tu w niewielkiej roli Rybaczki (Kaprysy Marianny), potem otrzymywała już duże, odpowiedzialne role, takie, jak: Rachel (Wesele, 1956; nagroda na I Festiwalu Teatrów Śląska i Opolszczyzny), Jenny (Opera za trzy grosze), Giovanna (Przygoda florencka) – 1957; Ofelia (Hamlet), Idalia (Fantazy) – 1959; Judyta (Judyta i Holofernes, 1960). Zdaniem R. Wołoszyńskiego w Hamlecie
sugerowała dojrzałość Ofelii, i kazała jej wespół z Hamletem sądzić swoje otoczenie,
a w Fantazym była
zanadto «zdrowa», witalna i przemyślna,
według Andrzeja Wirtha w Operze za trzy grosze była
prawdziwą rewelacją przedstawienia, [...] dumną właścicielką swego wyzywającego ciała, jej rafinowany seksualizm nie miał jednak w sobie nic demonicznego,
w jej bohaterce
był jakiś żywiołowy prymitywny materializm i wiele niepokojącego wdzięku, [...] zaprezentowała się jako wybitna interpretatorka parodystycznej poetyki Brechta.
W sezonie 1961/62 została zaangażowana do Teatru Dramatycznego w Warszawie i pozostała w nim do 1992.
Przystojna, zgrabna, o dużych, ciemnych oczach, wyrazistej urodzie i charakterystycznym, niskim głosie, na scenie Teatru Dramatycznego nie grała głównych ról, ale miała wiele tych z pierwszego planu. Wystąpiła m.in. jako: Sadie (Will Stark), Frieda (Frank V) – 1962; Maria (Zjazd rodzinny, 1963), Helena (Kto uratuje wieśniaka, 1964); Sandra (Urząd), Teresa (Teatr cudów), Lorenca (Stary zazdrośnik) i Donna Minjaca (Sędzia rozwodowy) – 1965; Elsie (Po upadku, 1966), Beba (Wieczór zbrodniarzy, 1967); Nastazja Filipowna (Idiota), Lawana (Jenny) – 1968; Kalpurnia (Juliusz Cezar), Belinda (Król Mięsopust) – 1971; Rimma (Człowiek znikąd, 1972), Pallas Atena (Noc listopadowa, 1978), Gertruda (Hamlet, 1979), Księżna Himalaj (Operetka, 1980 i w drugiej wersji w 1983), Matka Cosmy (Car Mikołaj, 1988).
Spotykała się z różnymi ocenami. Sukcesy osiągała przede wszystkim w rolach, w których potrafiła trafnie wydobyć charakterystyczność postaci. Często chwalono jej temperament, np. w Starym zazdrośniku, gdzie
w dowcipny i sprytny sposób oszukiwała zidiociałego męża
(Karolina Beylin)
czy w Wieczorze zbrodniarzy, w którym miała duże pole do popisu, ale przy tej okazji recenzent zauważył, że była
aktorką niedocenianą i zbyt rzadko obsadzaną w dobrych rolach na terenie Warszawy
(Roman Szydłowski).
Jedną z najlepszych jej ról była Lawana (Jenny), w której
wydobyła trafnie wrażliwość, lęk, nerwowość i przygnębienie tej zgrabnej i ładnej dziewczyny, którą czeka w amerykańskim miasteczku tak tragiczny los
(Roman Szydłowski),
umiała pokazać bezradność krzywdzonego dziecka i wdzięk dziewczęcy
(Karolina Beylin).
Podobała się jako Nastazja Filipowna (Idiota),
dramatyczna, bogata w wyrazie, finezyjna w tym co mówiła
(August Grodzicki),
rolę tę
udźwignęła nad podziw lekko. Była piękna, zasługiwała na uwielbienie otaczających ją mężczyzn, a co najważniejsze potrafiła wygrać odcienie tej bogato wyposażonej, kontrowersyjnej postaci
(Karolina Beylin).
W latach 70., kiedy występowała rzadziej, próbowała sił jako tłumaczka. Przełożyła z włoskiego sztukę Diabelstwa A. Ferensa (premiera 3 kwietnia 1973 w Teatrze Dramatycznym w reżyserii autora); do sztuki włączyła też własny obrazek Rozmowa nędzy z diabłem (według komedii rybałtowskiej) oraz wystąpiła w niej w rolach Róży i Kobiety. Zachęcona dobrym przyjęciem, rozpoczęła samodzielną twórczość dramatopisarską. Napisała komedie: Nie ma konia dla Maryny (premiera 9 kwietnia 1976 w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie i 15 maja w Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach), Awarię (premiera 20 lipca 1976 w Teatrze Nowym w Łodzi w reżyserii Kazimierza Dejmka) oraz wierszem Siedem grzechów głównych (niewystawioną). Sama reżyserowała Awarię w warszawskim Teatrze Dramatycznym (premiera 20 czerwca 1981). Dużą popularność przyniosła jej rola Marii Lubicz, którą od 1997 grała w telewizyjnym serialu Klan.
Bibliografia
Almanach 1999/2000; Csató: Interpretacje; Csató: Polski t. współczesny (il.); Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; PWST w Krakowie; T. Dramatyczny w Warszawie (il.); T. Polski Wrocław 1945–65 (il.); A. Wirth: Siedem prób. Szkice krytyczne, Warszawa 1962 s. 93–94; Wołoszyński: W trosce o teatr, Express Wiecz. 1965 nr 196 (K. Beylin), 1968 nr 62 (K. Beylin), 163 (K. Beylin); Gaz. Wyb. 1999 nr 242, 243, 244, 251 (il.); Trybuna Ludu 1967 nr 7 (R. Szydłowski), 1968 nr 190 (R. Szydłowski); Życie Warsz. 1968 nr 62 (A. Grodzicki); Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl
Ikonografia
A. Waśkowski: D. jako Rachela (Wesele), rys., tusz, repr. Teatr 1962 nr 19; Fot – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
