Kalendarium

W Nyonie zmarł szwajcarski scenograf i reformator teatru Adolphe Appia (ur. 1 września 1862).

Kiedy w 1882 zobaczył w Bayreuth premierę Parsifala Richarda Wagnera, postanowił poświecić się teatrowi, zwłaszcza twórczości Wagnera. W początkach lat 90. XIX stulecia zaczął publikować pierwsze studia o Wagnerze, których owocem była książka Musik und Inszenzierung (Monachium, 1899), gdzie proponował podporządkowanie ruchów aktora w przestrzeni rytmicznej strukturze dramatu. W kolejnych pracach postulował zastąpienie malowanych dekoracji trójwymiarową zabudową przestrzeni scenicznej – w taki sposób, by sprzyjała wykorzystaniu w teatrze gry świateł i cieni. W 1921 wydał w Genewie L’Oeuvre d’art vivant – w tej książce jego idea teatru jako „sztuki żywej” znalazła najpełniejszy wyraz.

„Wedle Appii, dzieło teatralne jest tworem wieloelementowym, ukonstytuowanym w dziedzinie „sztuki żywej”. Pojęcie „sztuki żywej” do pewnego stopnia zastępuje u Appii pojęcie „sztuki teatru”. Przy czym Appia 
z jednej strony wyłącza z tej dziedziny obce mu tendencje artystyczne, na przykład odrzuca teatr, w którym dominuje tekst literacki lub malarstwo sceniczne, z drugiej strony zaś — rozszerza powyższe pojęcie na pewne dziedziny życia społecznego, zazwyczaj do sztuki teatru nie zaliczane, jak: zgromadzenie publiczne, konferencje, pokazy sportowe. Podstawowymi wyróżnikami tej dziedziny są ruch i obecność żywego człowieka. Najczęściej Appia trzyma się jednak tradycyjnego rozumienia teatru i wówczas jako składniki dzieła wymienia: dramat, muzykę, aktora, światło, plastyczną przestrzeń, barwę. Pośród tych elementów aktor jest tym czynnikiem, dzięki któremu wszystkie one mogą być zorganizowane w dzieło sztuki żywej. Aktor dokonuje niezbędnej metamorfozy. 
Dzieło teatralne ma budowę hierarchiczną. Tekst dramatu stanowi podstawę dzieła teatralnego, jego pierwszą przyczynę i szkielet. W skończonym dziele nie występuje jako element samodzielny, niemniej utajony jest we wszystkim, co pojawia się na scenie. Dramat zajmuje więc naczelną pozycję w hierarchii elementów dzieła, jako czynnik determinujący całość. Jest on utrwalonym w słowach śladem wizji dramaturga. Ściśle rzecz biorąc, zawiera tę część wizji, która daje się wyrazić dyskursywnie. Chociaż Appia przyznaje dramatowi naczelną pozycję w hierarchii dzieła teatralnego, to jednak gwałtownie krytykuje dominację literatury w teatrze europejskim." (Jolanta Brach-Czaina, Na drogach dwudziestowiecznej myśli teatralnej, Wrocław 1975, s. 48).

W 1906 poznał Émile'a Jaques-Dalcroze'a i uczestniczył z Heinriche Tessenowem w tworzeniu Instytutu Jaques-Dalcroze w Genewie.  Współpraca z  Jaques-Dalcroze'em zaowocowała w latach 1909–1910 słynnym cyklem rysunków Espaces rhythmiques. 

W 1912–13 Appia Jaques-Dalcroze'em wystawił Orfeusza i Eurydykę Glücka w Hellerau pod Dreznem. Inne znane inscenizacje to Tristana i Izolda Wagnera w Mediolanie pod dyr. Toscaniniego (1923) i tworzył scenografię do Złota Renu i Walkirii Wagnera w Bazylei  (z Oskarem Waelterlinem).