4 stycznia 1875
Nietoperze Edwarda Lubowskiego w „Rozmaitościach”
Warszawa, Teatr Rozmaitości: prapremiera czteroaktowej komedii Nietoperze Edwarda Lubowskiego.
Sztuka wywołała skandal towarzysko-teatralny, była objawem niechęci do Heleny Modrzejewskiej sporej części środowiska aktorskiego i publiczności warszawskiej. Józef Kotarbiński wspominał po latach: „Grający rolę jednego z ludzkich nietoperzy, próżniaka Żmijskiego, Władysław Szymanowski sportretował łudząco na scenie w charakterystyce, gestach i wyrazie twarzy męża artystki. Rola ta była graną doskonale z prawdą typową i dosadnością wyrazu. Ze względu jednak na pasożytniczy charakter figury komediowej, ta kopia sceniczna w oświetleniu plotek brukowych nabrała charakteru jadowitego pamfletu. Patrzyła na to Modrzejewska obecna na premierze w loży Edwarda Leo, redaktora „Gazety Polskiej” [...]. Jako krytyk teatralny byłem na tym pamiętnym przedstawieniu. Gdym w antrakcie spotkał artystkę na kurytarzu, rzekła do mnie spokojnie ze swym łagodnym uśmiechem:
– Pan Szymanowski robi Karolka!
Starałem się nie rozdrażniać tej sprawy i skierowałem rozmowę na wartość komedii, ale w teatrze ta szykana zrobiła sensację. Redaktor Leo [...] manifestacyjnie podczas aktu wyszedł z loży oburzony do żywego, Modrzejewska jednak, o ile pamiętam, była obecną do końca widowiska.” (Józef Kotarbiński, Aktorzy i aktorki, Warszawa-Płock 1925 Nakładem Mazowieckiej Spółki Wydawniczej, s. 116-117). Nietoperze zagrano do czasu opuszczenia Warszawy przez Modrzejewską (w czerwcu 1876) 22 razy.
Marek Piekut
