Autor: Katarzyna Flader-Rzeszowska
krasomówstwo
(ang. oratory, fr. art oratoire, niem. Beredsamkeit, Redekunst)
Sztuka publicznego mówienia, pięknego i sugestywnego przemawiania, synonim retoryki jako sztuki przemawiania. Dawniej krasomówstwem zwano prozą oratorską lub prozą pobudzająco-zniewalającą. Podstawą przemówienia nie jest tekst literacki, lecz tekst własny.
Akcję oratorską poprzedzają etapy znane z klasycznej retoryki: inwencja (wybranie tematu, zebranie materiałów), dyspozycja (rozplanowanie porządku mowy), elokucja (wybranie figur stylistycznych) i zapamiętanie mowy (krasomówstwo wymaga mówienia z pamięci). Ważna jest tu zarówno technika mowy (dykcja, artykulacja), jak i sposób przekazywania słowa. Dobry mówca uwzględnia audytorium, od którego zależy treść, forma i czas wystąpienia.
Jedna z zasad krasomówstwa brzmi: „krótko, zrozumiale i sugestywnie”. W przemówieniu ważne są również elementy pozawerbalne: sposób wejścia, rozpoczęcie, gest, ruch, mimika, zejście. Mówca zachowuje równowagę między myślą i uczuciem. Nie gra fikcyjnej postaci, ale pozostaje sobą, z wewnętrznym zaangażowaniem przekazuje treść i swój stosunek do niej. Krasomówcze przemówienie, choć nie jest spektaklem, może wykorzystywać środki aktorskie i – jak przedstawienie teatralne – jest aktem jednorazowym i niepowtarzalnym.
Między XV a XVII w. w Polsce głównie za sprawą kolegiów jezuickich ideałem wychowawczym było wykształcenie obywatela i mówcy. Stąd sztuka publicznego przemawiania zajmowała bardzo ważne miejsce w edukacji. Organizowane współcześnie warsztaty i konkursy krasomówstwa mają na celu naukę pięknego mówienia, zwrócenie uwagi na funkcje komunikacyjną i estetyczną mowy, moc perswazyjną słowa, ale także podtrzymywania zaniedbywanej kultury żywego słowa.
Niekiedy dopuszcza się, by uczestnicy konkursu mówili gwarą. Czasami dla wzmacniania tożsamości regionu warunkiem przystąpienia do konkursu jest właśnie zastosowanie gwary (konkursy na Śląsku, Podhalu, Kaszubach).
Bibliografia
- Nowak-Wolna, Krystyna: W kręgu edukacji, teatru i sztuki żywego słowa. Studia i szkice, Opole 2005;
- Mikuta, Marian: Kultura żywego słowa, Warszawa 1963;
- Skwara, Marek (red.): Retoryka, Gdańsk 2008.
