Vittorio Franceschi
FRANCESCHI Vittorio
(ur. 1936, Bolonia, Włochy)
Włoski dramatopisarz, reżyser teatralny, aktor teatralny i filmowy, jeden z czołowych twórców włoskiego teatru alternatywnego. Na początku lat sześćdziesiątych próbował sił w kabarecie. W 1964 w Teatro Stabile w Trieście odbyła się premiera jego debiutanckiej sztuki "Pinocchio minore" (Mniejszy Pinokio). Cztery lata później Vittorio Franceschi razem z Dario Fo i Francą Rame założył w Mediolanie Associazione Nuova Scena (Stowarzyszenie Nowa Scena), kładąc w ten sposób podwaliny pod włoski teatr alternatywny. Gdy w 1970 roku, wskutek różnic politycznych Fo i Rame opuścili Associazione, Franceschi stanął na czele stowarzyszenia i przeniósł jego siedzibę do Bolonii; kierował Associazione do 1981 roku.
Franceschi jest autorem dwudziestu dramatów, między innymi: "Un sogno di sinistra" (Lewy sen, 1969), "La ballata dello spettro" (Taniec ducha, 1974), "L'Amleto non si pu fare" (Nie można wystawić Hamleta, 1976), "Ordine d'arrivo" (Rozkaz przybycia, 1988), "Autoscontro" (Autozderzenie, 1989), "Kuku na muniu - szach mat" (1989, uhonorowana Premio IDI w 1990 roku; jest to jedyna opublikowana po polsku sztuka włoskiego autora, "Dialog" nr 6/1995), "Jack lo sventratore" (Kuba rozpruwacz, 1992), "Il sorriso di Daphne" (Uśmiech Dafne, 2002, nagroda Enrico Maria Salerno w 2004 roku). Dramaty Vittoria Fransceschi cechuje wrażliwość na problemy społeczne.
Niektóre spośród swoich dramatów Franceschi sam wyreżyserował ("Un sogno di sinistra", 1969, "Ordine d'arrivo", 1995, Genua). Zrealizował także przedstawienie "Monologo in briciole" (Monolog w okruchach) na podstawie tekstów Cesare Zavattini (festiwal Astiteatro, 1984) oraz "Beckett-concerto" (Beckett - koncert) na podstawie tekstów Samuela Becketta (festiwal Astiteatro, 1987). Vittorio Franceschi jest również cenionym aktorem. Do jego największych osiągnięć zalicza się rolę Robespierre'a w "Sprawie Dantona" w reżyserii Andrzeja Wajdy, za którą dostał nagrodę TARGA Saint-Vincent (1983). Za rolę Valeria w "Kuku na muniu - szach mat" w spektaklu Nanni Loya otrzymał Maskę ze Złotym Warzynem (Maschera con lauro d'oro, 1992).
Dramaty Vittoria Franceschi były tłumaczone na język angielski, niemiecki, francuski, hiszpański, kastylijski, szwedzki, rosyjski i polski. W 2002 roku Franceschi na podstawie dramatu "Kuku na muniu - szach mat" napisał scenariusz filmowy; w filmie (reż. Alessandro Haber) zagrał jedną z dwóch męskich ról - Valeria.
