Artykuły

W jesiennej ramówce TVP Kultura teatr pozostaje na swoim miejscu. Spektakle emitowane będą jak zwykle we wtorki o 20.00 i w niedziele o 15.00.

We wrześniu z okazji 200 rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego TVP Kultura we

wszystkie wtorki miesiąca przypomni znakomite realizacje dramatów poety w Teatrze TV. Będzie to okazja do obcowania z dziełami, które ukształtowały polską tradycję teatralną, jak również z plejadą aktorów, m.in. Gustawem Holoubkiem, Zbigniewem Zapasiewiczem, Danielem Olbrychskim, Ignacym Gogolewskim, Jerzym Radziwiłowiczem, Władysławem Kowalskim, Mariuszem Benoit, Janem Englertem, Michałem Żebrowskim. W październiku podobny przegląd poświęcony będzie Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi w związku 70 rocznicą jego śmierci.

W niedziele emitowane będą spektakle Teatru dla Dzieci i Młodzieży oraz wciąż lubiane przez widzów Kobry (m.in. 3-częściowe spektakle według powieści Francisa Durbridge'a "Jak błyskawica" i "Szal").

W listopadzie planowana jest transmisja głośnego, wielokrotnie nagradzanego

przedstawienia Jana Klaty "Sprawa Dantona" z Teatru Polskiego we Wrocławiu.

Tematyka teatralna obecna będzie również w cyklach publicystycznych: "Studio R" i "Rozmowy istotne". We wrześniu pojawi się m.in. reportaż o prezentacji spektaklu Krzysztofa Warlikowskiego "(A)Pollonia" na festiwalu w Awinionie oraz rozmowa Łukasza Drewniaka z Peterem Brookiem.

Wrzesień - Miesiąc ze Słowackim

8 września

"Kordian", reż. Jan Englert (1994). Spektakl Złotej Setki Teatru

TV

cz. 1 - Emisja: 20:30

cz. 2 - Emisja: 22:00

Jedna z najciekawszych inscenizacji "Kordiana"", zrealizowana niemal w całości w naturalnych wnętrzach i plenerach, w miejscach historycznie związanych z akcją dramatu (plac Zamkowy, Starówka, Szkoła Podchorążych). Rozmachem przypomina najświetniejsze telewizyjne przedstawienia wielkiego repertuaru narodowego. Reżyser Jan Englert, jednocześnie autor adaptacji, dokonał dość istotnych zmian dramaturgicznych, proponując nową interpretację klasycznego dzieła. Zracjonalizował romantyczne wizjonerstwo, a jednocześnie wzbogacił "Kordiana", patrząc na narodowy los przez pryzmat współczesnej świadomości historycznej (metaforyczne zakończenie, z obrazami płonącego Zamku Królewskiego we wrześniu 1939 r., tłumów na placu Defilad w październiku 1956).

"Kordian" telewizyjny, zrealizowany z wielką pieczołowitością, w znakomitej obsadzie aktorskiej (m.in. Michał Żebrowski w roli Kordiana oraz Gustaw Holoubek, Mariusz Benoit, Jan Englert, Władysław Kowalski) - burzy nasze stereotypowe myślenie o dramacie romantycznym i zmusza do indywidualnego ustosunkowania się do narodowych mitów.

15 września

"Horsztyński", reż. Zbigniew Zapasiewicz (1995)

Emisja: 20.00

Od prapremiery dramatu w teatrze krakowskim w 1878 r. grali w "Horsztyńskim" najwybitniejsi aktorzy sceny polskiej. Historia wielkich namiętności międzyludzkich z historią w tle ("Rzecz dzieje się na Litwie w roku 1794") w telewizyjnym spektaklu Zbigniewa Zapasiewicza opowiedziana została na sposób filmowy, ale z wielkim szacunkiem dla tekstu. W przedstawieniu wystąpili m.in. Zbigniew

Zapasiewicz, Ignacy Gogolewski, Michał Żebrowski, Olga Sawicka, Władysław

Kowalski, Henryk Bista.

22 września

"Sen Srebrny Salomei", reż. Krzysztof Nazar (1994). Spektakl

Złotej Setki Teatru TV.

Emisja: 20:00

Chyba żaden z dramatów Juliusza Słowackiego nie wzbudził takich kontrowersji

jak "Sen srebrny Salomei", napisany na pięć lat przed śmiercią autora. Dramat powstał w szczególnym okresie życia Słowackiego. Spotkanie z Towiańskim i akces do Koła Sprawy Bożej, zetknięcie się z ideami towianizmu, z twórczością Calderona de la Barki zaowocowały poszukiwaniem nowych dróg twórczych. "Sen...", nawiązujący do okresu krwawych antypolskich powstań chłopów ukraińskich i równie bezwzględnej walki szlachty z hajdamaczyzną, jest próbą skojarzenia motywów historycznych z mistycyzmem. Jednocześnie jest to, wedle określenia autora, "Romans dramatyczny w pięciu aktach" - historia miłości, wielkich namiętności i zdrad. W obsadzie m.in. Daniel Olbrychski, Andrzej Grabowski, Jerzy Radziwiłowicz, Jerzy Trela, Marta Kalmus, Mirosław Baka.

29 września

"Mazepa", reż. Gustaw Holoubek (1969). Spektakl Złotej Setki

Teatru TV

Emisja: 20:00

Gustaw Holoubek wielokrotnie realizował swój ulubiony dramat Słowackiego

"Mazepę". Z entuzjazmem przyjęto spektakl Teatru TV, który wyreżyserował w 1969 r. O sukcesie zadecydowały przede wszystkim dwa czynniki: nowatorskie odczytanie dramatu i rewelacyjne aktorstwo. "W moim przekonaniu - mówił wówczas reżyser w jednym z wywiadów - "Mazepa" to romans kryminalny. Może nawet dreszczowiec, używając współczesnego języka... W "Mazepie" nie ma tego, co cechowało zazwyczaj sztuki romantyczne - szerokiego tła historycznego i spraw

narodowych. Ludzie, których tu spotykamy, są przerażający w swej pierwotnej

naturze, ich namiętności wyhodowane w odosobnieniu, wyrażają cały tragizm

mrocznych, zacofanych obyczajów. Okrucieństwo to właściwy klucz do tej sztuki, granej dotychczas często jedynie dla pięknie brzmiących strof". W spektaklu wystąpili m.in. Jan Świderski, Aleksandra Śląska, Jerzy Kamas, Ignacy Gogolewski i sam Gustaw Holoubek w roli Jana Kazimierza.

Październik - Miesiąc z Witkacym

We wrześniu minie 70 rocznica śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza. Z tej

okazji TVP Kultura w październikowe wtorki przypomni spektakle Teatru TV oparte na twórczości i biografii tego awangardowego artysty.

6 października

"Staś" Jerzego Jarockiego, reż. Gustaw Holoubek (1992)

Emisja: 20:00

Sztuka Jerzego Jarockiego, wykorzystuje listy Stanisława Witkiewicza do syna

i autobiograficzną powieść Witkacego "622 upadki Bunga". Dialogi, występujące postaci oraz przedstawione sytuacje są prawdziwe. Autor ukazuje skomplikowane związki ojca z synem, ich konflikty - inne rozumienie sztuki, inne poglądy polityczne i mimo różnic silne związki Witkacego z ojcem. Centralną postacią i narratorem opowieści o młodym Witkacym, o latach, w których kształtowała się jego osobowość, jest jego ojciec. Osobowość syna kształtowała się w wyniku eksperymentu wychowawczego, jakiemu został poddany - nauka w domu bez szkolnego rygoru, lekcje udzielane przez najwybitniejszych uniwersyteckich profesorów, swobodny rozwój talentów, atmosfera wypełnionego sławami i ciekawymi gośćmi domu. Stanisław Witkiewicz uznaje za główne w życiu i w sztuce dążenie do zbudowania własnej, odrębnej indywidualności. Ociec i syn toczą spór właśnie o drogi do indywidualności. W roli Witkiewicza-ojca: Gustaw Holoubek, Stasia Witkacego zagrał Marek Kondrat.

13 października

"Sonata b" Witkacego, reż. Andrzej Dziuk (2001)

Emisja: 20:00

Premiera "Sonaty b" miała miejsce w Teatrze im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem w styczniu 1989 roku Realizacja telewizyjna to powrót do spektaklu, który z pewnością należał do najważniejszych przedstawień Andrzeja Dziuka. "Sonata b" dzieje się w Mordowarze u stóp góry Czikla, w salonie Babci Julii, w "metafizycznej dziurze", będącej schronieniem dla ludzi wierzących w sztukę, filozofię, tradycję.

Witkacy pisał, że "piekielne pomysły działają na zmysły, a dusza gdzieś skryta nikt o nią nie pyta". "Sonata b", jak twierdzi jej reżyser, pyta właśnie o duszę. To fascynujący dramat wyboru pomiędzy życiem a sztuką.

20 października

"Tak zwana ludzkość w obłędzie" wg Witkacego, reż. Jerzy

Grzegorzewski (1998)

Emisja: 20:00

Telewizyjna wersja sztuki, której premiera odbyła się w Starym Teatrze im.

Modrzejewskiej w Krakowie w 1992 r. "Tak zwana ludzkość w obłędzie" to tytuł ostatniej zaginionej sztuki St. Witkiewicza. Przedstawienie jest próbą rekonstrukcji sztuki poprzez Witkiewiczowskie postaci, motywy, obsesje, fragmenty powieści oraz manifesty. W spektaklu Jerzego Grzegorzewskiego wystąpiła plejada krakowskich aktorów, m.in. Jan Nowicki, Jerzy Trela, Jerzy Bińczycki, Anna Dymna, Dorota Segda.

27 października

"Pożegnanie jesieni" wg Witkacego, reż. Mariusz Treliński

Emisja: 20:00

Filmowa adaptacja powieści Witkacego. Debiutancki utwór Mariusza Trelińskiego do dziś uchodzi za najlepszą ekranizację prozy autora "Szewców". Reżyserowi udało się dzięki ogromnej wrażliwości plastycznej zakląć w ruchome obrazy obsesyjne motywy twórczości Witkacego. Jest więc w jego filmie katastroficzno-dekadencki klimat; jest orgiastyczny i perwersyjny erotyzm, jest także lęk przed duchowym upadkiem cywilizacji, objawiającym się zanikiem wolności jednostki i potrzeb metafizycznych. Groteska i surrealistyczny humor mieszają się z nieco błazeńskim, lecz autentycznym tragizmem, przy czym im dłużej trwa film, tym częściej dochodzi do głosu ten drugi. Poczynaniom bohaterów towarzyszy, tak znamienna dla Witkacego, aura niesamowitości. Duża w tym zasługa aktorów, odtwarzających pierwszoplanowe role, zwłaszcza Marii Pakulnis (demoniczna Hela Bertz), Jana Frycza (Bazakbal) i Jana Peszka (Łohoyski). Dzieło Trelińskiego uhonorowano Nagrodą im. Andrzeja Munka za najlepszy debiut roku w kategorii reżyserskiej i operatorskiej, dodatkowo przyznano też wyróżnienia za najlepszą

scenografię i kostiumy.