Artykuły

Znany jest już program wrześniowego Festiwalu Dialogu Czterech Kultur. Od dwóch dni można go oglądać w internecie. Oprócz głośnych nazwisk znalazły się niekonwencjonalne projekty, jak podsłuchiwanie miasta przez fortepiany i choreografia oparta na parkourze, miejskim sporcie.

Hasłem ósmej edycji festiwalu - drugiej pod dyrekcją Grzegorza Niziołka i Agaty Siwiak - będzie "Terytorium". To kolejny wątek ze znanego wierszyka Władysława Bełzy "Kto ty jesteś?". W pierwszej edycji organizatorzy eksploatowali problem tożsamości. Teraz stawiają pytanie: "Gdzie ty mieszkasz?". Odpowiedzi padną między 5 a 13 września.

Cztery Kultury zbiegną się z obchodami 65. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto oraz 70-leciem wybuchu II wojny światowej. Do historii miasta nawiąże blok "Strefa wojenna", jeden z trzech, na które podzielono program. Znajdzie się tu m.in. spektakl "Rechnitz" ("Anioł zagłady") z monachijskiego Kammerspiele. Tekst dla reżysera Jossiego Wielera napisała Elfriede Jelinek. Noblistka przypomina w nim wstrząsającą historię Rechnitz z pogranicza węgiersko-austriackiego, gdzie pod koniec wojny doszło do brutalnego mordu na 200 żydowskich robotnikach. Zabójcami byli naziści, którzy w ten sposób urozmaicili sobie obchody lokalnego święta.

Jednym z najważniejszych uczestników festiwalu będzie Georges Didi-Huberman, czołowa postać współczesnej nauki z zakresu teorii obrazu. Weźmie udział w sesji organizowanej przez Uniwersytet Łódzki. Na festiwalowy wykład przyjedzie specjalnie z Paryża. Konferencja organizowana przez Tomasza Majewskiego obejmie projekcję filmowych zapisów zagłady.

Drugi festiwalowy blok - "Ziemia obiecana" - zdominuje dyskusja z Łodzią: jego mitami, historią, przestrzenią. Symbolicznym otwarciem będzie premiera spektaklu wg powieści Władysława Reymonta, zamówiona u Jana Klaty. Za śmiałe reinterpretacje polskiej i światowej klasyki reżysera wyróżniono cztery lata temu Paszportem "Polityki". Teatromani obejrzą też "Factory 2", nowy spektakl Krystiana Lupy.

Flagowym projektem Dialogu będzie międzynarodowa wystawa sztuki kuratora Adama Budaka. Magazyn "Obieg" stawia go na piątym miejscu w rankingu najbardziej wpływowych postaci polskiego świata sztuki. Budak organizował m.in. polski pawilon na IX Międzynarodowym Biennale Architektury w Wenecji w 2004 r. Lista zaproszonych przez niego artystów poruszy znawców współczesnej sztuki. Przyjadą m.in. Pedro Cabrita Reis, Rita Sobral Campos, Sharon Lockhart, Adrian Paci, Helena Almeida czy Kasia Fudakowski. Ekspozycja zostanie zainstalowana w zabytkowej willi Ludwika Grohmana przy ul. Tylnej. Część prac powstała w Łodzi, z inspiracji przestrzenią wystawienniczą i miastem.

Osobny projekt powstanie wokół miejskich dźwięków. Georg Nussbaumer [na zdjęciu], kompozytor z Linz, ustawi w wybranych miejscach specjalne fortepiany, które rejestrują odgłosy. Wszystko, co "usłyszą", zostanie przesłane do Filharmonii, gdzie powstanie muzyczny portret Łodzi. Innym niekonwencjonalnym pomysłem będzie performance PK - łączący film, muzykę i choreografię z parkourem, dziedziną miejskiego sportu polegającą na pokonywaniu ulicznych przeszkód.

Będą też koncerty plenerowe, pokazy filmów, a w bloku Strefy Otwartej - imprezy w klubie festiwalowym. Sprzedaż biletów rozpocznie się w połowie sierpnia. Informacje na: www.4kultury.pl.

***

Agata Siwiak, dyrektorka artystyczna festiwalu:

Kiedy z Grzegorzem Niziołkiem po raz pierwszy przyjechaliśmy do Łodzi, uderzyła nas niepowtarzalna przestrzeń. Odczuliśmy ją jako niezwykle gęstą i intensywną. Podczas gdy inne polskie miasta dojrzewały przez kilka wieków, rozwój Łodzi dokonał się w niecałe 200 lat. Wydało się nam naturalne, żeby to pokazać. Nad edycją "Terytorium" zaczęliśmy więc pracować od razu - jednocześnie z ubiegłorocznymi "Ojcami". Festiwalowe działania nazwaliśmy akupunkturą miejską: nakłuwaniem osamotnionych, pustych miejsc. Kapitałem Łodzi są jej przestrzenie, mało widoczne w strategii promocyjnej miasta. Staramy się więc wypełniać tę lukę, pokazując przy okazji tej edycji festiwalu np. willę Grohmana, EC1, hale dawnego Unionteksu.

Z drugiej strony chcemy ożywić Łódź poprzez sztukę. Być może ona wpłynie na przyszły obraz miasta. Proponujemy pewną małą prowokację, szukając analogii między Łodzią i Nowym Jorkiem, ziemią obiecaną artystów. Tam właśnie dawne fabryki i poprzemysłowe miejsca zainfekowała sztuka. Kiedy myślałam o futurystycznej wizji Łodzi, przed oczami miałam właśnie podobne miasto artystów - niezwykle malownicze miejsce o stosunkowo krótkiej historii i niezdefiniowanej tożsamości, które ma szanse przyciągnąć wszelkiej maści freaków i twórców. Stąd choćby pomysł zaproszenia "Factory 2" Krystiana Lupy, spektaklu o Andy'm Warholu, dziecku nowojorskiej awangardy.

***

Grzegorz Niziołek, dyrektor artystyczny festiwalu:

Hasło "Terytorium" pozornie brzmi neutralnie, ale niesie też posmak czegoś groźnego. Wiąże się to oczywiście z doświadczeniami historycznymi. Wiemy, do jakiego horroru potrafi doprowadzić walka o teren. Jednocześnie w programie festiwalu znajdzie się kontrapunkt dla takiej interpretacji w postaci figury ziemi obiecanej. Odniesiemy się do obrazu miejsca utopijnego i upragnionego, czasem w sposób afirmujący, czasem ironicznie lub gorzko. Ośmieliliśmy się dotknąć wielkiego mitu Łodzi związanego z powieścią Władysława Reymonta i filmem Andrzeja Wajdy. Chcielibyśmy zaproponować wywrotową lekturę tej powieści i wtargnąć w jej stereotypową wizję.

Ale najbliższa edycja festiwalu to także - w szerokim sensie - promowanie Łodzi. Otworzymy miejsca, gdzie dawno nikt nie wchodził. Dzięki wystawie Adama Budaka, który zaprosił do Łodzi międzynarodową czołówkę artystów, wiele projektów stworzonych z bezpośredniej inspiracji tym miastem pojawi się później na światowych wystawach i imprezach. Łódź pokaże się więc na świecie za sprawą dojrzałej wypowiedzi artystycznej na najwyższym poziomie.