Artykuły

Na widownię lecą monety, cu­kierki, imitacje papierowych do­larów, aktorzy chodzą wśród publiczności, biegają po pomoś­cie nad głowami widzów, bujają się nad nimi na olbrzymim re­flektorze. Nie wszyscy są na to przygotowani, ale bądź co bądź jesteśmy w Teatrze Studio u Józefa Szajny, który powoli przyzwyczaja nas nie do takich ekstrawagancji. Inna sprawa, że nie zawsze wiadomo czemu one służą.

Tym razem Szajna wystawił sztu­kę, o której istnieniu wiedziało nie­wiele osób i to nawet wśród teatro­manów, komedię Karola Irzykow­skiego i Henryka Mohorta "Dobro­dziej złodziei". Po raz pierwszy i bodaj ostatni wystawiono ją w roku 1906 w atmosferze skandalu i gwał­townych polemik prasowych. Dziś niewiele już nas w niej szokuje, choć jej problem pozostał aktualny.

Dziwaczny bohater tej sztuki - Meteor opętany jest fantastyczną myślą uszczęśliwienia ludzkości. Chce stworzyć społeczeństwo idealne, wy­korzenić ludzkie przywary, wyple­nić kradzież. Ma nadzieję osiągnąć to za pomocą pieniędzy. Po prostu - zawiera umowę ze złodziejskim syn­dykatem, który za stałe pensje re­zygnuje z kradzieży. To jednak tyl­ko początek sprawy. Meteor ponosi porażkę, bo świat jest gorszy i bar­dziej skomplikowany niż sądził. Uto­pijna idea szczęśliwości przegrywa w starciu z ludzką małością, zawiściami, intrygami.

Szajna wystawił tę komedię oczywiście w charakterystyczny dla siebie sposób, zaludnił cały teatr gałganami, starymi gazeta­mi, poubierał aktorów w dzi­waczne kostiumy. Myślę jednak, że przy wszystkich podobień­stwach stylistycznych jest to spektakl ważny dla tego teatru. Po raz pierwszy bowiem wysta­wił Szajna komedię. Kiedy zaś awangarda przestaje gardzić hu­morem, jest to zazwyczaj znak, że staje się głębsza, mądrzejsza w swych manifestacjach.

Aktorsko wyróżnili się w tym spektaklu Wiesław Drzewicz w trudnej roli Meteora i Marian Opania jako dziwaczny Profesor.