Artykuły

"Kalkwerk" (Wapniarnia) to powieść równie mroczna i niespokojna jak jej nie­żyjący już dziś autor. Thomas Bernhard tak się naraził swojej ojczyźnie, że jej przedstawiciele obradowali na forum parlamentu o tym, czy jego dramaty można w ogóle dopuścić na scenę. Po­śmiertna zemsta jednego z największych geniuszy literatury drugiej polowy XX w. jest adekwatna do doznanej krzywdy - testament Bernharda zabra­nia na najbliższe 70 lat publikacji jakie­gokolwiek jego dzieła na terenie Austrii.

Krystian Lupa zabiegał o prawo adap­tacji i wystawienia "Kalkwerku" jeszcze za życia Bernharda. Autor odmówił, bo sam chciał ją przenieść na scenę. W 1992 r. rozmowy ze spadkobiercami praw autorskich Bernharda udało się doprowadzić do szczęśliwego finału i w tymże roku "Kalkwerk" w adaptacji, re­żyserii i scenografii Krystiana Lupy miał prapremierę światową na Festiwalu Euro­py Środkowej w Cividale we Włoszech.

"Kalkwerk" jest opowieścią o człowie­ku nawiedzonym przez Niepojęte. Głów­ny bohater Konrad (Andrzej Hudziak) to artysta, uczony, pisarz, szaleniec, który ma silne przeczucia te­go, do czego zmierza on sam i cały świat, ale nie znalazł jeszcze odpowiedniego języka, żeby móc to przekazać innym.

Konrad szuka tajemnicy absolutnej. Nie uznaje sztucznych granic między dziedzinami poznania: nauką, medycy­ną, sztuką, doświadczeniem. Poświęca życie pisaniu studium o słuchu. Ma to studium w głowie, ale głowa nie potrafi dać komendy dłoni i pióru. Zamyka sie­bie i żonę w opuszczonej wapniarni. 20 lat ascetycznego życia nie przynosi jednak wielkiego studium. Bohater po­pada w obłęd.

Piszę to wszystko, bo owe dane mamy podane expresis verbis już na początku spektaklu. Po tym zaczyna się to, co dla pisarza i reżysera najistotniejsze: próba wykorzystania własnej oraz wpisanej w dzieło i bohatera kondycji szaleńca. Próba kończy się u Lupy i jego godne­go partnera Jacka Ostaszewskiego (sza­lona, elektroniczna muzyka) pełnym po­wodzeniem.