Artykuły

Przypominamy sylwetki artystów teatru, którzy zmarli w ciągu minionych 12 miesięcy - m.in. Gustawa Holoubka, Józefa Szajny.

Listopad 2007: 11.11. - W wieku 77 lat zmarła w Częstochowie Mira Rychlicka, aktorka Teatru Cricot 2 i Teatru Groteska. Z wykształcenia była aktorką-lalkarką. Od 1967 r. była związana z Teatrem Cricot 2 Tadeusza Kantora. W spektaklach Tadeusza Kantora zagrała rolę tytułowej Kurki wodnej (1967), powracającej w spektaklu "Nigdy tu już nie powrócę" (1988). Zagrała też w innych spektaklach Kantora, m.in. "Umarłej klasie" i w "Wielopole, Wielopole". 14.11. - Zmarł znany satyryk, autor piosenek i felietonista Jan Kaczmarek, współtwórca m.in. kabaretu Elita. Miał 62 lata. W 1969 r. wraz z Tadeuszem Drozdą i Jerzym Skoczylasem założył we Wrocławiu kabaret Elita. W latach 70. i 80. współpracował z magazynem rozrywkowym Polskiego Radia Wrocław - Studio 202. Kaczmarek napisał ponad 200 piosenek (m.in. "Kurna chata", "Do serca przytul psa"). 25.11. - Jerzy Ofierski, aktor, pisarz i dziennikarz, twórca słynnej postaci sołtysa Kierdziołka z Chlapkowic z "Podwieczorku przy mikrofonie", zmarł w Warszawie w wieku 81 lat. Ofierskiego uhonorowano w latach 90. mianem "honorowego sołtysa III RP". Przez kilkadziesiąt lat bawił publiczność, wcielając się w postać niezapomnianego sołtysa Kierdziołka z Chlapkowic - wiejskiego filozofa i komentatora bieżących wydarzeń, zaczynającego swoje monologi od sformułowania "Cie choroba!". Ofierski blisko 60 lat działał na polskiej estradzie, w teatrach rewiowych, radiu i telewizji.

Grudzień:

27.12. - W wieku 76 lat zmarł Janusz Domagalik - dziennikarz, prozaik, autor słuchowisk radiowych i widowisk telewizyjnych. W latach 1956-68 był redaktorem naczelnym harcerskiego pisma "Świat Młodych". W 1968 roku został redaktorem naczelnym redakcji programów dla dzieci i młodzieży Polskiego Radia, w latach 1980-81 był redaktorem naczelnym Programu III Polskiego Radia, gdzie pracował do 1990 r. Jako pisarz Janusz Domagalik debiutował w 1963 roku opowiadaniem "Męska sprawa".

27.12. - Zmarł Jerzy Kawalerowicz, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych, a także scenarzysta. Miał 85 lat. Był współtwórcą słynnej "polskiej szkoły filmowej"; twórcą 17 filmów fabularnych. Jako reżyser debiutował w roku 1951 filmem "Gromada". Kolejne filmy Kawalerowicza to m.in. "Celuloza", "Pociąg", "Matka Joanna od Aniołów", "Faraon" "Śmierć prezydenta" i "Austeria" oraz "Quo vadis". Był współzałożycielem, pierwszym prezesem (1968-78), a także honorowym prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

Styczeń 2008:

6.1. - Zmarł wybitny operator filmowy Edward Kłosiński. Miał 65 lat. Był autorem zdjęć do m.in.: "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy, "Barw ochronnych" Krzysztofa Zanussiego, "Człowieka z marmuru" Andrzeja Wajdy, "Wodzireja" Feliksa Falka, "Bez znieczulenia" Wajdy, "Panien z Wilka" Wajdy, "Człowieka z żelaza" Wajdy, "Kroniki wypadków miłosnych" Wajdy, drugiego filmu z cyklu "Dekalog" Krzysztofa Kieślowskiego oraz "Białego" Kieślowskiego. Był współzałożycielem warszawskiego Teatru Polonia.

30.1. - Zmarł Jacek Baszkiewicz - artysta kabaretowy, współtwórca poznańskiego Kabaretu "Pod Spodem". Miał 51 lat. Kabaret "Pod Spodem" powstał w Piwnicy Artystycznej "Browar" w Poznaniu. Opiekunem, scenarzystą i reżyserem przedsięwzięcia został członek kabaretu TEY Krzysztof Jaślar. Kabaret tworzyli m.in. Andrzej Czerski, Aleksander Gołębiowski, Bohdan Smoleń, Michał Grudziński i Marek Szpendowski.

Luty:

4.2. - W wieku 66 lat zmarł b. minister spraw zagranicznych Stefan Meller. Od 1996 do 2001 roku był ambasadorem RP we Francji, a od 2002 do 2005 roku - ambasadorem RP w Rosji. W październiku 2005 roku objął stanowisko szefa dyplomacji w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza. W kwietniu 2006 roku podał się do dymisji, protestując przeciwko koalicji PiS z Samoobroną. Był wykładowcą historii, prorektorem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie i wieloletnim redaktorem naczelnym miesięcznika historycznego "Mówią wieki".

7.2.- Odszedł Sławomir Kulpowicz, wybitny pianista i kompozytor. Związany był z Kwartetem Zbigniewa Namysłowskiego i The Quartet Tomasza Szukalskiego. W 1981 roku zdecydował się na samodzielną działalnośćartystyczną. Założył zespół In Formation, który grywał jako duet i trio. Od połowy lat 80. komponował także muzykę i pisał libretta do spektakli baletowych.

20.2. - W wieku 49 lat na Jasnej Górze zmarł ojciec Robert Łukaszuk, od siedmiu lat wraz z o. Stanisławem Tomoniem pełniący funkcję rzecznika prasowego sanktuarium. Przez ponad siedem lat pracy w biurze prasowym Jasnej Góry przeprowadził kilka tysięcy rozmów i wywiadów z gośćmi i pielgrzymami jasnogórskimi. Niektóre z nich, m.in. z ludźmi kultury, zostały opublikowane w formie książek. Nie zdążył dokończyć wywiadu z wybitnym aktorem Janem Kobuszewskim.

Marzec:

6.3. - Zmarł wybitny aktor Gustaw Holoubek. Miał 85 lat. W środowisku teatralnym był autorytetem zawodowym i moralnym. W 1963 roku został aktorem Teatru Narodowego. Tu w reżyserii Kazimierza Dejmka powstała w 1967 jego legendarna kreacja Gustawa-Konrada w przedstawieniu mickiewiczowskich "Dziadów". Po zdjęciu spektaklu z afisza i zdymisjonowaniu Dejmka przez władze PRL, Holoubek razem z innymi aktorami opuścił Narodowy. Zagrał w ponad 50 filmach, m.in. w obrazach Wojciecha Jerzego Hasa - m.in. "Pętli" i "Pożegnaniach", Tadeusza Konwickiego - "Salcie", "Jak daleko stąd, jak blisko" i "Lawie".

10.3. - W wieku 74 lat zmarł dyrektor artystyczny Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk" Jerzy Wójcik. Artysta baletu, choreograf, pedagog i folklorysta - swoją drogę zawodową rozpoczął jako tancerz właśnie w zespole "Śląsk" w 1953 r. Pracą artystyczną "Śląska" kierował od śmierci Stanisława Hadyny w styczniu 1999 r. Przez ponad 20 lat był też choreografem i kierownikiem artystycznym Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca "Juhas" z Ujsołów.

14.3. - Aktor, reżyser teatralny i pedagog Andrzej Kruczyński zmarł w wieku 90 lat. Związany przez całe życie z Teatrem im. Juliusza Słowackiego należał do grona najstarszych polskich aktorów czynnych zawodowo. Zagrał około 150 ról teatralnych, w przedstawieniach reżyserowanych m.in. przez Bohdana

Korzeniewskiego, Kazimierza Dejmka, Mikołaja Grabowskiego. Mimo wieku emerytalnego wciąż występował na scenie swojego macierzystego Teatru im. Juliusza Słowackiego.

Kwiecień:

13.4. - Zmarł reżyser teatralny Jerzy Krasowski. Miał 83 lata. W czasie II wojny światowej walczył w partyzantce. Wraz z żoną Krystyną Skuszanką prowadził teatr w Opolu, a następnie Teatr Ludowy w Nowej Hucie. Krasowski i Skuszanka odeszli z krakowskiego teatru w 1963 roku. Później małżeństwo reżyserów pracowało w Teatrze Polskim w Warszawie, Teatrze Polskim we Wrocławiu i Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Z krakowskiego Teatru im. Słowackiego, w którym pracował od początku lat 70. do 1981 roku, artysta przeniósł się do Warszawy. W latach 1983-1990 był dyrektorem Teatru Narodowego.

Maj:

3.5. - Aktor, śpiewak, działacz kulturalny hrabia Wojciech Dzieduszycki zmarł w wieku 96 lat. W 1934 r. zadebiutował jako tenor w operze w Stanisławowie. W czasie II wojny światowej znalazł się w obozie jenieckim, w którym zorganizował obozowy teatr, a później w obozie koncentracyjnym Gros-Rosen. Skazany na karę śmierci, uniknął wyroku. W 1952 założył we Wrocławiu założył kabaret "Dymek z papierosa", szykanowany przez stalinowskie władze. Był współpracownikiem miesięcznika "Odra" od jego powstania. Na początku 2006 roku przyznał się do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa w latach 1949-1972.

Czerwiec:

20.6. - W wieku 54 lat zmarł na zawał serca reżyser filmowy i teatralny Piotr Łazarkiewicz. Wyreżyserował m.in. filmy "Pora na czarownice" (1993), "W środku Europy" (1990) i "Zaklęta" (1997). W 2007 r. pracował nad filmem "0_1_0". Łazarkiewicz wyreżyserował również spektakle teatralne, m.in. "Absolwenta" Charlesa Webba, "3x2" Tomasza Manna.

24.6. - Aktor teatralny i filmowy Marian Glinka zmarł w wieku 65 lat. Grał m.in. w warszawskich Teatrze Ludowym, Komedia, Dramatycznym. W latach 1989-1991 można było oglądać go w krakowskim Teatrze im. Słowackiego, a w połowie lat 90. - we wrocławskim Teatrze Współczesnym. Od 1997 roku pracował w warszawskim Teatrze Ateneum. Glinka ma w swoim dorobku także role filmowe. Zadebiutował w komedii muzycznej "Kochajmy syrenki" Jana Rutkiewicza. Grał m.in. w "Za ścianą" (1971) i "Barwy ochronne" (1976) Krzysztofa Zanussiego.

24.6. - Zmarł Józef Szajna, wybitny scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik. Miał 86 lat. W wieku 17 lat uczestniczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu - w życiu konspiracyjnym Polski. Był współzałożycielem i dyrektorem artystycznym Teatru Ludowego w Krakowie. W roku 1971 stworzył Teatr-Galerię w warszawskim Centrum Sztuki Studio. Z prowadzenia Centrum zrezygnował po ogłoszeniu stanu wojennego.

8.7. - W wieku 87 lat zmarł wybitny aktor filmowy i teatralny Wieńczysław Gliński. Był żołnierzem Armii Krajowej. Występował m.in. w Teatrze Polskim w Warszawie; później związał się z teatrami Komedia i Narodowym. Od 1945 roku współpracował z Teatrem Polskiego Radia. Na ekranie debiutował w 1955 r. rolą tytułową w filmie "Sprawa pilota Maresza" w reżyserii Leona Buczkowskiego. Zagrał także m.in. w "Kanale" Andrzeja Wajdy, "Jutro premiera" Janusza Morgensterna, "Jak być kochaną" Wojciecha Jerzego Hasa.

12.7. - W wieku 77 lat zmarł wybitny polski krytyk teatralny Jerzy Koenig. Współpracował m.in. z tygodnikiem "Współczesność", "Tygodnikiem Kulturalnym", miesięcznikiem "Dialog". W latach 1968-1972 był redaktorem naczelnym "Teatru". Był kierownikiem literackim Teatru Narodowego i Teatru Dramatycznego w Warszawie. Przez 14 lat kierował pracami Teatru Telewizji. W 1998 r. objął stanowisko kierownika literackiego Starego Teatru w Krakowie. Jest autorem wyboru dwutomowej "Antologii dramatu".

18.7. - W wieku 74 lat zmarł w Belgii polski krytyk literacki i eseista Wojciech Skalmowski. Wybitny językoznawca orientalista, z pochodzenia krakowianin, od 1968 roku mieszkał w Belgii. Był profesorem iranistyki na flamandzkim uniwersytecie w Leuven. Pod pseudonimem Maciej Broński publikował przez wiele lat w paryskiej "Kulturze". W zeszłym roku ukazał się tom jego korespondencji ze Sławomirem Mrożkiem z lat 1970-2003.

Sierpień:

12.8. - W wieku 62 lat zmarła aktorka Halina Wyrodek. Była aktorką Teatru im. Juliusza Słowackiego, ale sławę zdobyła jako gwiazda "Piwnicy pod Baranami". Wystąpiła - często w rolach drugoplanowych lub w epizodach - w wielu filmach, m.in. w "Zmorach" Wojciecha Marczewskiego, "Grzesznym żywocie Franciszka Buły" Janusza Kidawy, "Dwóch księżycach" Andrzeja Barańskiego, "Vincim" Juliusza Machulskiego.

Wrzesień:

29.9. - Jedna z najwybitniejszych kompozytorek polskiej muzyki współczesnej Krystyna Moszumańska-Nazar zmarła w wieku 84 lat. Zdobyła wiele nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. została dwukrotnie wyróżniona na Międzynarodowym Konkursie dla Kompozytorek w Mannheim - w 1961 za Hexaedre na orkiestrę (1960) i w 1966 za Exodus na orkiestrę symfoniczną i taśmę (1964).

Październik:

13.10. - Odszedł aktor teatru im. Jaracza w Łodzi Dariusz Siatkowski. Miał 48 lat. W 1984 roku, zaraz po ukończeniu krakowskiej Wyższej Szkoły Teatralnej, związał się z łódzkim "Jaraczem". Łodzianie pamiętają go m.in. jako Johannesa w "Dzienniku uwodziciela" Sorena Kierkegaarda, Edypa w tragedii Sofoklesa, Astrowa w "Wujaszku Wani" Antoniego Czechowa. Grał też w filmach fabularnych i serialach telewizyjnych, m.in. w "Stary człowiek i pies", "Szabla od komendanta", "Śmierć jak kromka chleba".

20.10. - W wieku 60 lat zmarł aktor filmowy i teatralny, reżyser i scenarzysta Krzysztof Zaleski. Wyreżyserował m.in. "Skąpca" Moliera, "Dwie sceny miłosne" wg Oscara Wilde'a i Antoniego Czechowa. Jako aktor wystąpił m.in. w "Bez znieczulenia" Andrzeja Wajdy, "Gorączce" Agnieszki Holland, "Matce królów" Janusza Zaorskiego. W 2006 powołany na stanowisko głównego reżysera Teatru Polskiego Radia. Od 2007 roku pełnił funkcję dyrektora i redaktora naczelnego programu 2 Polskiego Radia.