Artykuły

Sześć razy "Wesele", trzy razy "Klątwa", dwa - "Sędziowie" oraz "Legenda", "Wyzwolenie" i widowisko "Zaduszki - Wyspiański". To teatralny listopad z Wyspiańskim w krakowskich teatrach.

Krakowskie sceny zagrają przedstawienia oparte na tekstach Wyspiańskiego, które już są w repertuarze bądź czekają na premierę (w Starym Teatrze "Wyzwolenie" Mikołaja Grabowskiego, "Klątwę" Barbary Wysockiej i "Sędziów" Marii Spiss; w Teatrze im. Słowackiego "Wesele" Gezy Bodolaya; w teatrze Groteska - "Legendę" Bogdana Cioska). Oglądać też będziemy spektakle z całej Polski. I te biorące udział w konkursie na inscenizację dramatów i innych utworów literackich Stanisława Wyspiańskiego, i te zaproszone poza konkursem. Poza konkursem wystąpią: Teatr Narodowy z "Sędziami" w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego i Teatr Powszechny w Warszawie z "Albośmy to jacy tacy..." wg "Wesela" w reżyserii Piotra Cieplaka. W konkursie udział biorą: "Wesele" Michała Zadary (Scena STU), "Klątwa" Pawła Passiniego (Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu), "Powtórka z Wesela wg Wyspiańskiego" Marka B. Chodaczyńskiego (Unia Teatr Niemożliwy w Warszawie), "Klątwa" Anny Polony (PWST w Krakowie), "Wesele" Anny Augustynowicz (Teatr Współczesny w Szczecinie) i "Wesele" Ryszarda Peryta (Teatr Nowy w Łodzi).

A w rocznicę śmierci Wyspiańskiego w Teatrze im. Słowackiego odbędzie się premierowy pokaz widowiska "Zaduszki - Wyspiański" w reżyserii Krzysztofa Orzechowskiego.

Krakowska PWST organizuje spotkania warsztatowe dla studentów i konferencję "Wyspiański badany teatrem". Spotkania (22-29 listopada) kilkudniowe zajęcia warsztatowe, w którym wezmą udział studenci wydziałów aktorskich, reżyserii i dramaturgii ze szkół teatralnych polskich (PWST w Krakowie, Akademia Teatralna w Warszawie) oraz zagranicznych: Latvijas Kulturas Akademija w Rydze, Akademia Teatralna w Sankt Petersburgu, Janaekova Akademie Muzickych Umeni w Brnie, Akademia Muzickych Umeni z Pragi, Wydział Teatralny Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie, Le Conservatoire National Superieur d'Art Dramatiuqe w Paryżu oraz Uniwersytetu Teatru, Kina i Telewizji im. Karpenki w Kijowie.

Zajęcia warsztatowe będą prowadzone przez Pawła Miśkiewicza. Studenci będą pracować nad fragmentami tekstu "Studium o Hamlecie" Wyspiańskiego, a punktem wyjścia do pracy będą dwie sceny z "Hamleta" Szekspira przygotowane w językach ojczystych przez studentów. Do Krakowa przyjedzie także grupa studentów z Rygi, która zaprezentuje swoją pracę nad"Weselem", przygotowaną pod kierunkiem prof. Michaiła Gruzdowa. Pokaz odbędzie się 26 listopada w PWST.

Po warsztatach przez dwa dni (29 i 30 listopada) trwać będzie konferencja "Wyspiański badany teatrem". Wezmą w niej udział praktycy teatru: aktorzy - Anna Polony, Dorota Segda, Krzysztof Globisz, Jerzy Trela, reżyserzy

- Krystian Lupa, Piotr Cieplak, Michał Zadara", scenografka Barbara Hanicka oraz kompozytorzy - Stanisław Radwan i Zygmunt Konieczny. Jerzy Stuhr i Michaił Gruzdow (Łotewska Akademia Kultury) podzielą się doświadczeniami pedagogów pracujących ze studentami nad tekstami Wyspiańskiego. Tadeusz Krzeszowiak (Uniwersytet Wiedeński), reżyser światła w wiedeńskich teatrach, opowie o swojej pracy nad "Weselem". Zaprezentowane zostaną również prace pedagogów i studentów krakowskiej PWST (pokazy opartych na fragmentach tekstów Wyspiańskiego scen studentów reżyserii oraz pokazy scen studentów aktorstwa przygotowanych pod kierunkiem Jacka Romanowskiego i Krzysztofa Jędryska) oraz prace studentów scenografii krakowskiej ASP poświęcone przestrzeni dramatów Wyspiańskiego.

Konferencja odbywać się będzie w PWST (ul. Straszewskiego 22, sala 210); w amfiteatrze pokazane zostaną prace studentów scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

"Sędziowie"

Sędziowie w Narodowym potwierdzają oczywistą, zdawać by się mogło, prawdę, iż dramaty Wyspiańskiego są muzyką; nie - że są muzyczne, ale właśnie że są muzyką. Najpierw trzeba je usłyszeć. I muzycznie brzmiąca przestrzeń teatru Grzegorzewskiego jest dla nich miejscem wręcz idealnym - słowa, uwolnione od grymasu anachronicznych znaczeń i pozornie niezdarnej składni, brzmią przejmującym, czystym tonem, zyskując w scenicznych metaforach nowy wydźwięk" - Marek Fiedor ("Didaskalia"); Sędziowie w Teatrze Narodowym trwają niewiele ponad godzinę. I jest to jedna z tych teatralnych godzin, o których się nie zapomina. Jest prawdziwie przejmująca" - Joanna Walaszek ("Didaskalia"). "Spektakl Jerzego Grzegorzewskiego nie rozgrywa się w karczmie, jak tego chciał Wyspiański. Zamiast karczmy jest atrapa wiejskiej izby. Za szybami jak za gablotami w muzeum etnograficznym stoją niebieskie ściany z bali. Na szybach wiszą okiennice. W kącie stoi pług. (...) Ta otwarta forma pozwoliła także na scenę bodaj najlepszą w przedstawieniu: sędziowie - w sztuce prowincjonalni notable - wchodzą na scenę w rokokowych perukach, śpiewając swoje kwestie z akompaniamentem kwartetu smyczkowego. Nie ma potrzeby zastanawiać się, skąd kwartet w galicyjskiej wsi, chodzi bowiem nie o realizm, ale o groteskowy obraz sprawiedliwości" - Roman Pawłowski ("Gazeta Wyborcza").

Reżyseria - Jerzy Grzegorzew-ski, scenografia - Barbara Hanicka, muzyka - Stanisław Radwan. Premiera w Teatrze Narodowym w Warszawie 29 stycznia 1999 r.

"Albośmy to jacy, tacy..." wg Wyspiańskiego

"Najnowszy spektakl Piotra Cieplaka Albośmy to jacy, tacy... to najważniejsze wydarzenie w polskim teatrze od kilku sezonów. Dawno już nikt nie odważył się z taką pasją analizować na scenie świadomości współczesnych Polaków. Reżyser połączył ogień i wodę - wplecione w tekst dramatu treści publicystyczne (m.in. artykuł Adama Michnika o teczkach) podniósł do rangi poezji. A teksty biblijne (m.in. fragmenty Eklezjasty) i wiersze Miłosza przedstawił jako prostą naukę na dziś. Pierwsza część spektaklu rozgrywa się na dziedzińcu teatru i ma charakter happeningu. U Wyspiańskiego chocholi taniec pojawiał się w finale, w przedstawieniu Cieplaka od niego wszystko się zaczyna. Twórca parodiuje język nienawiści, który zapanował wśród dzisiejszych elit. (...)W drugiej części publiczność zostaje zaproszona na scenę, gdzie w zgrzebnych dekoracjach imitujących bronowicką chatę po bożemu odegrany zostaje trzeci akt Wesela. Aktorzy ubrani w kostiumy początku początku ubiegłego wieku pozostają właściwie w bezruchu, każdy od niechcenia wypowiada swoje kwestie. Panuje somnambuliczna atmosfera. Po rozgorączkowaniu pierwszej części widownia tym uważniej wsłuchuje się w słowa prostej recytacji. Na koniec drewniana chata odjeżdża w tył sceny, a widzowie poznają dalsze losy pierwowzorów bohaterów Wesela. Okazują się one równie pokiereszowane jak najnowsza historia Polski" - Paweł Sztarbowski ("Newsweek Polska") Adaptacja i reżyseria - Piotr Cieplak. scenografia - Andrzej Witkowski, ruch sceniczny - Leszek Bzdyl, muzyka - Czerwie oraz Karolina Wojaczek, Kormorany. Premiera w Teatrze Powszechnym im. Zygmunta HubnerawWarszawie 26 maja 2007.

"Wesele" Michała Zadary

"To spektakl oskarżenie o niepamięć, o bierność, o marnowanie energii i szans na zmianę, o myślenie kategoriami egoistycznych potrzeb jednostki. A zarazem groteskowa komedia o przecenie narodowych mitów, które po tym, jak zawładnęli nimi politycy, straciły dla młodego pokolenia jakąkolwiek wartość. Są jak kosa zawieszona w toalecie - egzotycznym ornamentem" - Roman Pawlowski ("Gazeta Wyborcza")

Adaptacja, opracowanie muzyczne i reżyseria - Michał Zadara, ruch sceniczny - Tomasz Wygoda, przestrzeń - Thomas Ha-rzem. Premiera w Krakowskim Teatrze Scena STU 3 lutego 2006 r.

"Klątwa" Pawła Passiniego

"Historia opowiedziana przez Passiniego to historia o prawdziwej miłości i grzechu, o samotności i nietolerancji, o winie i karze, o racjach boskich i racjach tradycji, a także o ich okrucieństwie, ale przede wszystkim o poczuciu prawdy wewnętrznej i odpowiedzialności. Największym atutem przedstawienia są przejmujące, wręcz wstrząsające kreacje Judyty Paradzińskiej (Młoda) i Mirosława Bednarka (Ksiądz). Oboje od dłuższego czasu na fali, tu wspięli się na wyżyny talentu i wiarygodności. Na podkreślenie zasługują też role Ewy Wyszomirskiej (Matka) i Leszka Malca (Parobek)" - Iwona Kłopoc-ka ("Nowa Trybuna Opolska").

Reżyseria - Paweł Passini, scenografia -Anita Burdzińska, muzyka - Katarzyna Brochocka. Premiera 16 kwietnia 2004 w Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu.

Powtórka z "Wesela" wg Stanisława Wyspiańskiego

"Monodram wg Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Marka Chodaczyńskiego to czwarta premiera grupy. Wyróżnia się zaskakującym pomysłem inscenizacyjnym: wszystkie postaci pojawiające się na scenie - krawieckim stoliku, są płachtą tkaniny, splątaną wstążką, zarękawkiem. W każdym przypadku wizerunek jest próbą syntezy cech danej postaci. Panna Młoda jest więc kolorową wstążką wplątaną w chustę tiulową i czerwonymi bucikami zawieszonymi na kiju. Symetrycznie po drugiej stronie stolika pyszni się Pan Młody, rozpięty na stojącym wieszaku. Inne postaci to pojedyncze skrawki materiału, które ożywają przez chwilę na miniaturowej scence dzięki jedynemu żywemu aktorowi tego spektaklu"

- Ewa Cichowicz ("Scena").

Reżyseria - Marek B. Chodaczyński, muzyka - Bogdan Edmund Szczepański, scenografia - Grzegorz Durlik. Monodram w wykonaniu Macieja Dużyń-skiego. Premiera 27 kwietnia 2007 r. w Unia Teatr Niemożliwy w Warszawie.

"Wesele" Anny Augustynowicz

"Kto nie widzi siebie w Weselu Anny Augustynowicz, ten się po prostu oszukuje. Od premiery Wesela minęło sto lat, a dramat Stanisława Wyspiańskiego reżyserka czyta na nowo, pokazując, że wciąż jest częścią naszego życia. Anna Augustynowicz nie robi z Wesela spektaklu politycznego, nie znajdziemy w nim wyraźnych aluzji do obecnych bohaterów sceny politycznej, zapożyczeń z wiadomości telewizyjnych. W dramacie Wyspiańskiego szuka nie tyle doraźnej aktualności, co odwiecznego dramatu polskiej egzystencji. Wesele w interpretacji Anny Augustynowicz urasta do teatralnej rozprawy o tym, co w polskiej mentalności od ponad stu lat nieprzemijające, o prędzej czy później zwyciężającej w nas niemocy" - Ewa Podgajna ("Gazeta Wyborcza").

Przedstawienie Teatru Współczesnego w Szczecinie,

Reżyseria - Anna Augustynowicz, scenografia - Marek Braun, kostiumy - Wanda Kowalska, muzyka - Jacek Wierzchowski. Premiera 22 września 2007 w Teatrze Współczesnym w Szczecinie.

"Klątwa" Anny Polony

"Fanatyzm grupy społecznej oraz wewnętrzne rozdarcie Księdza, który nie potrafi dokonać wyboru pomiędzy miłością a powołaniem to główne problemy sztuki, nawiązujące do tragedii antycznej. W postać Młodej można odnaleźć podobieństwo do Antygony czy Ifigenii. Realizatorzy spektaklu zwracają uwagę na zjawisko fanatyzmu, z którym także możemy się spotkać współcześnie. Upatrywanie przyczyn klęski i niepowodzeń w innych wywołuje agresję, doprowadza do stanów ekstremalnych i zbrodni" (z informacji teatru),

Reżyseria - Anna Polony, scenografia - Adam Łucki. Spektakl dyplomowy studentów IV roku Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie. Premiera 20 października 2007 r.

"Wesele" Ryszarda Peryta

"Ryszard Peryt czyta je dziś z intelektualną rozwagą, z wielką wrażliwością na słowa i znaki. Jego Wesele nie gubi przy tym niczego z wartości uniwersalnych. To przejmująca rozmowa z sumieniem co dobitnie zaznacza, wprowadzając Sumienie upostaciowane (Maria Białobrzeska) - prowadzona z Matką Boską Częstochowską w tle, menorą w ręce, wódką na stole, z szablami i patriotycznymi malowidłami na ścianie. Może właśnie tak - spotkaniem z sobą- należy rozliczać się z przeszłością? Ale idąc krok w krok za Wyspiańskim, zostawiając w dalekim tle nastrój zbiorowej biesiady. Peryt pokazuje, czym to się kończy. A kończy się wiecznym roztrząsaniem i rozprawianiem. Dramaturg sprawdza na rodakach dość kiepski model włączenia się w nurt życia: oto ktoś daje sygnał, niby wszyscy rozumieją słuszne racje, ale zaklęty krąg wciąga - krążą w nim duchy i żywi. Przeszłość boli, a wizja przyszłości... Chocholi taniec trwa"

- Renata Sas ("Express Ilustrowany").

Reżyseria - Ryszard Peryt, scenografia i kostiumy - Ewa i Andrzej Przybyłowie, muzyka- Zygmunt Konieczny. Premiera w Teatrze Nowym w Łodzi 24 marca 2007 r.

"Zaduszki -Wyspiański"

Galowy spektakl w setną rocznicę śmierci Artysty. Scenariusz widowiska został oparty na listach, utworach poetyckich, wspomnieniach oraz pięciu tekstach dramatycznych Wyspiańskiego wystawionych w dawnym Teatrze Miejskim jeszcze za życia Artysty: "Warszawiance", "Weselu", "Wyzwoleniu", "Bolesławie Śmiałym", "Protesilasie i Laodamii". Fragmenty utworów Wyspiańskiego recytują m.in. Teresa Budzisz-Krzyżanowska i Jerzy Trela, a pieśni do tekstów Wyspiańskiego skomponowane przez Zygmunta Koniecznego, Marka Grechutę, Andrzeja Kurylewicza, Jana Kantego Pawluśkiewicza, Stanisława Soykę, Czesława Niemena i Janusza Grzywacza, zabrzmią w wykonaniu m.in. Kingi Preis, Anny Marii Jopek. Joanny Słowińskiej. Mirosława Czyżykiewicza, Grzegorza Turnaua, Stanisława Soyki i Marka Bałaty. Towarzyszyć im będą stylizowane żywe obrazy przedstawiające fragmenty prapremierowych realizacji dramatów Wyspiańskiego.

Reżyseria - Krzysztof Orzechowski, kierownictwo muzyczne - Janusz Grzywacz. Premiera w Teatrze im. Słowackiego 28 listopada 2007 r. o